Het blijft de gemoederen bezighouden, dat ‘gebeuk’ van de twee zeearend jongen op het nest in het NP ‘de Alde Feanen’.
Moet dit nu echt zo? Waarom?!
Of … kunnen wij dit fenomeen nu voor het eerst van zo dichtbij zien, dat we er een beetje van in de war raken?
‘Dominantie’ versus ‘onderdanigheid’ in de vroege ochtend van 10 mei 2022. Man zeearend kijkt toe, maar grijpt niet in! (screenshot via de webcam)
Het fenomeen siblicide!
Collega Merel is in haar blog van 9 mei jl. al ingegaan op het fenomeen siblicide (broeder- of zustermoord) in de vogelwereld. De vraag is, zien we dit ook of zouden we zulks zo nu en dan kunnen verwachten bij de Zeearend (Haliaectus albicilla) die in Europa broedt? Er is vrijwel geen documentatie te vinden waaruit onomstotelijk zou blijken dat dit niet of juist wel het geval zou zijn. Maar, hoeveel onderzoek is er gedaan waarbij je daadwerkelijk in het nest kon kijken? De observaties op een afstand van doorgaans honderden meters, kunnen ons hierover onvoldoende duidelijkheid gegeven. Gelukkig, waar vorig jaar de webcam onvoldoende zicht bood in de nestkom, is dit nu wel het geval.
Wat zagen we tot nu toe?
Er zijn twee, kort na elkaar met een leeftijdsverschil van 34 uur geboren, jonge zeearenden. Hun onderlinge verschil in grootte en daarmee wellicht kracht, lijkt verwaarloosbaar klein. Wat de afgelopen weken wel opviel, is het verschil in dominantie! Het ene jong is meer ‘dominant’ en het andere jong gedraagt zich ‘onderdanig’. Het dominante jong gedraagt zich (volgens onze menselijke interpretatie) bij tijd en wijle agressief. Lijkt broer of zus aan te willen vallen door te gaan beuken, pikken, in de nek vastgrijpen, voor te dringen of hem/haar zelfs uit het nest te willen duwen. Echter, het meer onderdanige jong blijkt uitermate behendig in het ontwijken van de aanvallen en zich vervolgens even “dood te houden”. Uiteindelijk krijgt ook dit jong voldoende voedsel aangeboden door de ouders, maar verspilt minder energie door al dat nutteloze gebeuk.
Hoe wordt er gevoerd?
De zeearend jongen krijgen, vanaf de allereerste voedering, door de oudervogel een op maat gemaakt stukje vlees aangereikt wat ze zelf uit die grote snavel moeten pikken. De aangeboden stukjes worden, naarmate de jongen groeien, steeds groter. Echter, het aanbieden van voedsel aan het jong blijft zo, dat deze het zelf uit de snavel van de ouder moet pakken. Hieruit mag je afleiden dat een zeearend jong vanaf de geboorte kan zien! Bovendien geeft deze wijze van voeren de oudervogel de mogelijkheid om een keuze te maken, wie van de jongen een brok voedsel krijgt aangereikt. Andere vogelsoorten voeren hun jongen, al dan niet uit de krop, door het voedsel in de wijd open gespreide bekjes van de jongen te stoppen. Bij die soorten zijn de ogen van de jongen, direct nadat ze uit het ei kwamen, vaak nog niet open. Het (nog) niet kunnen zien speelt dan geen rol om wel voldoende voedsel naar binnen te krijgen.
Groeien en uitvliegen
Zolang de twee zeearend jongen hun ‘dons- en toekomstig verenpakje’ blijven poetsen en regelmatig ontlasting over de nestrand “flatsen”, gaat het hen goed. Dat er sprake is van een dominant en een meer onderdanig jong, hoeft niets te zeggen over het succesvol opgroeien en straks gaan uitvliegen. Het ogenschijnlijk ‘onderdanige’ jong weet de aanvallen goed te ontwijken en daardoor in ieder geval niet (ernstig) gewond te raken. Stel je voor dat beide jongen eenzelfde dominantie én agressie zouden laten zien. Ik denk dat er dan veel meer risico is op zodanige verwondingen dat het, met één van hen of zelfs allebei, niet goed afloopt! Het zou goed kunnen dat juist beide “strategieën”, zowel die van dominantie als van onderdanigheid, de garantie bieden dat beide jongen gezond kunnen uitvliegen.
Ook in de andere zeearend nesten, zoals de ‘drieling’ bij Koudum, zal zo nu en dan ‘de beuk erin gaan’ bij de jongen. Daar kunnen wij het echter niet van heel dichtbij observeren, zoals dit via de webcam wel het geval is! Wat we wel weten is dat ook daar de drie jongen steeds groter worden en er geen sprake lijkt te zijn van siblicide. Tja, het ene jong bij Makkum heeft het dan gemakkelijk. Al heeft dat jong misschien het nadeel om op te groeien tot een “verwend kreng” en hoe goed kun je je daarna handhaven in de “grote zeearend wereld?”
Deze Grauwe Gans familie was zich niet bewust van het risico om als maaltijd op het zeearend nest te kunnen belanden (foto Andries Dijkstra, april 2022).
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
