De vogelnesten op Beleef de Lente behoren misschien wel tot de meest beveiligde vogelnesten in Nederland met camerabeveiliging die 24/7 wordt bekeken. Maar naast deze high-tech beveiliging is er meer bescherming, en dat is hard nodig. Hoe dat zit, lees je in deze blog.
Met het prachtige weer begin dit jaar is het broedseizoen in alle hevigheid losgebarsten. Op onze camera's zien we dit nu overduidelijk en het is een genot om naar te kijken. Sommige vogels hebben al jongen, anderen zitten nu op eieren en de 'laatsten' komen nu terug uit verre warme oorden en beginnen hun nest te bouwen.
Sinds de start van dit broedseizoen zijn ook weer honderden mensen actief om te controleren of vogels in alle rust hun nest kunnen bouwen en kunnen broeden. Het controleren van bomen en bosschages, nestkasten en gebouwen op aanwezigheid van nesten en broedende vogels is in volle gang. Ook voor mij persoonlijk neemt het op dit moment een deel van mijn tijd in beslag om te controleren op vogelnesten of bij bekende nesten te observeren of deze actief in gebruik zijn en van welke soort deze zijn.
Het is belangrijk dat vogelnesten in het broedseizoen niet in het gedrang komen bij werkzaamheden of ruimtelijke ontwikkelingen. Want het is wettelijk verboden om in Nederland opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren van vogels te vernielen of te beschadigen.
Vogelnesten zijn in Nederland in de broedtijd dus beschermd. Hoe dat zit, lees je hieronder.
Wettelijke bescherming van vogels en nesten
Voor vogels, hun nesten en hun leefgebieden spelen veel wetten en regels een rol in de bescherming. Bescherming van vogels was ruim een eeuw geleden echter nog nauwelijks wettelijk geregeld.
Aan het begin van de 20ste eeuw kwam er meer bewustzijn dat de natuur beschermd moest worden. De eerste Vogelwet werd pas in het leven geroepen in 1912. Deze wet verbood het doden en vangen van vogels en het verstoren van nesten. Dit was destijds uniek in Europa. Deze wet beschermde echter niet de leefgebieden. Dit kwam met de Natuurbeschermingswet in 1967.
Uiteindelijk bundelde de Flora en faunawet de bescherming van planten- en diersoorten vanuit de Vogelwet, Jachtwet, Natuurbeschermingswet en de Wet bedreigde uitheemse dier- en plantensoorten (1999 & 2002). Op Europees niveau werd in 1979 de Vogelrichtlijn en in 1992 de Habitatrichtlijn geïntroduceerd, waarbij de Europese landen werken aan de ontwikkeling van een Europees ecologische netwerk van beschermde natuurgebieden, genaamd Natura 2000.
Wet natuurbescherming
Nu is hoofdzakelijk de Wet natuurbescherming (Wnb) verantwoordelijk voor de bescherming van vogels in Nederland. Deze Wet kwam op 1 januari 2017 en vervangt onder andere de Flora en Faunawet. In deze wet is geregeld dat alle vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, beschermd zijn. Paragraaf 3 van de Wnb gaat over de bescherming van soorten, waarbij Artikel 3.1 t/m Artikel 3.4 specifiek gaan over de bescherming van deze vogels. De volledige tekst van deze wet vindt je hier: Wet natuurbescherming
Kort gezegd is het in Nederland verboden om:
• Vogels opzettelijk te doden of te vangen;
• Opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• Eieren van vogels te rapen of in bezit te hebben;
• Vogels opzettelijk te verstoren als hiermee de staat van instandhouding van de soort in het geding komt;
• Vogels of delen hiervan te vervoeren of te verhandelen.
Voor de meeste vogelsoorten geldt dat een nest in beginsel dus alleen beschermd is als deze actief in gebruik is (in aanbouw, eieren of jongen). Buiten het broedseizoen, wanneer het nest niet meer actief in gebruik is, kan en mag door allerlei omstandigheden een nest worden verwijderd, bijvoorbeeld door het kappen van een boom of het renoveren van een woning.
Voor sommige vogelsoorten die bijvoorbeeld jaarlijks terugkeren naar het zelfde nest, kan dit echter grote nadelige effecten hebben. Daarom zijn er bij de wet een aantal vogelsoorten beschreven waarvan het nest jaarrond beschermd is.
Jaarrond beschermde nesten
Wanneer een vogelsoort grote nadelige effecten kan ondervinden van het verwijderen van een nest en/of het ongeschikt maken van een nestlocatie, kan het nest worden aangewezen als jaarrond beschermd. Dat betekent dat het gehele jaar (dus ook buiten het broedseizoen), het nest beschermd is en niet zomaar mag worden verwijderd of beschadigd. Eerder is een landelijke lijst opgesteld van de betreffende soorten.
Sinds 2017 zijn de provincies (grotendeels) verantwoordelijk voor het uitvoeren van de Wnb. Zij denken nu zelf na over welke soorten dit gaat, en sommige provincies passen deze lijst met jaarrond beschermde nesten dan ook aan op basis van onderzoek naar hoe het met deze soort gaat in hun provincie.
Jaarrond beschermde nesten zijn in vijf categorieën op te delen:
• Nesten die buiten het broedseizoen als rust- en verblijfplaats worden gebruikt;
• Broedplaatsen van koloniebroeders, die jaarlijks terugkeren naar dezelfde broedplek en afhankelijk zijn van de omstandigheden op deze plek;
• Nesten van vogels die honkvast zijn aan hun broedplaats omdat deze zeer specifieke kenmerken heeft;
• Nesten van vogelsoorten die zelf niet of nauwelijks in staat zijn om een nest te bouwen;
• Nesten die gezien de omgeving waarin ze gebouwd zijn, sterk gebonden zijn aan deze locatie (een ecologisch zwaarwegende reden).
Jaarronde bescherming betekent dus dat je een nest niet zomaar mag verwijderen, ongeschikt mag maken of verplaatsen. Als dit niet kan worden voorkomen bij werkzaamheden, heb je hiervoor een ontheffing nodig van de provincie of het Rijk. Om zo'n ontheffing te krijgen, moet je een duidelijk plan opstellen met maatregelen. Dit kan bijvoorbeeld zijn in de directe omgeving een nieuwe nestgelegenheid creëren of zorgen dat het nest (of de locatie) na afloop weer geschikt is.
Hoe zit dat met onze Beleef de Lente vogels?
Voor de Beleef de Lente vogelsoorten geldt dat de volgende soorten op de jaarrond beschermde lijsten staan (categorie kan verschillen per provincie):
Zoals we de afgelopen jaren al veelvuldig hebben meegemaakt, zijn sommige van deze soorten heel kwetsbaar in hun broedproces. Sommigen kwamen wel bij het nest maar kwamen bijvoorbeeld niet tot broeden, of deden dit op een andere locatie. Daarom is jaarrond bescherming voor deze soorten ook zo ontzettend belangrijk.
Wat kun jij doen?
Deze vraag zie ik vaker voorbij komen. Wat je in ieder geval altijd kunt doen voor broedvogels, is zorgen dat deze vogels een geschikt thuis hebben. Bijvoorbeeld in je eigen tuin! Zeker nu in deze tijd van het jaar is het prima te doen om vogelkasten op te hangen of een struik, heg of boom aan te planten zodat vogels misschien dit jaar of anders volgend jaar een plekje in jouw tuin weten te bemachtigen. Meer weten hoe je de vogels in jouw tuin een plekje kunt geven? Kijk dan op: Mijn Vogeltuin.
Mocht je iets opvallen in je eigen omgeving en je wilt hier melding van maken, dan kan dat via het meldpunt van je gemeente of provincie. Wil je iets melden over onrechtmatigheden of verdachte situaties, dan kan dat via het Meldpunt Natuurverstoring.
Ben je bezig met het maken van plannen voor een (ver)bouw van een huis, schuur of eigen bedrijfslocatie? Denk dan ook eens aan Natuurinclusief Bouwen. Via de website Bouw Natuurinclusief van Vogelbescherming en Zoogdiervereniging kun je de natuur in je ontwerp meenemen zodat zowel jij als de natuur profiteren. Heb je een groter project? Benader dan eens een ecologisch adviesbureau of Vogelbescherming om je hierbij te ondersteunen. Want als we allemaal natuurinclusief gaan bouwen, ontwikkelen we een gezonde een aantrekkelijke leefomgeving voor ons allemaal. En daar profiteren de vogels van!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
