Op Beleef de Lente van Vogelbescherming Nederland kunnen kijkers via webcams diverse vogelsoorten volgen. Achter de schermen werkt een groep bevlogen mensen om dit mogelijk te maken en zij delen graag hun vogelkennis met u. Eén van hen is Jochem Kühnen, de allergrootste gierzwaluwenfan.
Voor altijd verbonden met de gierzwaluwen
Op zolder
Geloof het of niet: bij Jochem wonen de gierzwaluwen gewoon ín huis. Niet eentje, niet twee, maar vier paartjes met in totaal tien jongen. Ze vliegen via speciaal voor hen in de gevel geboorde gaten hun luxe lenteverblijf binnen: Jochems zolder. “We delen onze zolder met de gierwaluwen en hun jongen. Dat gaat prima hoor, het is echt niet zo dat we niet op zolder kunnen komen. We hangen er gewoon de was op en hoeven ook niet extra stil te zijn. Maar we respecteren de vogels die hier hun jongen grootbrengen en laten de nesten dus met rust.”
Livestream
Op die zolder zijn 15 observatienestkasten beschikbaar voor de gierzwaluwen, allemaal met een eigen vlieggat in de buitenmuur. “Er staan camera’s op de nesten gericht. Als ik thuis ben, zet ik ze vaak aan, zodat anderen ook kunnen genieten van al het moois onder mijn dak. Eigenlijk heb ik hier mijn privé beleef-de-lente. Meegenieten? Kijk dan eens op www.xjochemx.nl, echt de moeite waard!” De zolder is niet de enige plek van Jochem’s huis waar de gierzwaluwen verblijven. Onder zijn dakgoot hangen nog eens 18 nestkasten voor deze bijzondere vogel. “In 2010 kwam de eerste gierzwaluw een nestkast inspecteren en in 2011 werden er de eerste jongen in grootgebracht. Het jaar daarop kwam een tweede paartje broeden in een naastgelegen kast. Prachtig, ik was daar zo blij mee!”
Lokinstallatie
Als je eerst één broedpaartje hebt, het jaar erop twee en het jaar daarop nog meer, rijst natuurlijk de vraag: zouden ze elkaar soms informeren over goede broedplekken? Jochem weet dat zeker. “Het kan even duren voordat een nieuwe nestkast bezet raakt. Maar er is een trucje om de gierzwaluw te helpen jouw kast te ontdekken. Simpelweg door het geluid van gierzwaluwen te laten horen (kun je via Google gemakkelijk vinden). Daarmee lok je ze in jouw richting. Zo is het mij ook gelukt het eerste broedpaartje in een kast te krijgen. En nu bezit ik de beste lokinstallatie die je je kunt wensen: mijn populatie gierzwaluwen aan huis, die hun soortgenoten luid toeroepen ‘kom hier broeden!’ ”
Gaatje dichtgesmeerd
Gierzwaluwen zijn erg plaatstrouw. Ze vliegen vanuit Afrika 7.000 à 8.000 kilometer hier naar toe, naar dat ene kleine gaatje in ‘hun’ pand: de toegang tot de nestholte. Hier keren ze elk jaar terug, omdat dat voor hen dé plek is om jongen voort te brengen. “Tja, en dan hebben de bewoners van zo’n pand een renovatie achter de rug en is dat gaatje dichtgesmeerd om de woning te isoleren. De gierzwaluw doet dan lange tijd wanhopige pogingen toch dat gaatje in te komen, maar voegmortel is nu eenmaal sterker dan een gierzwaluwsnavel. Weg nestholte, weg territorium en weg broedseizoen. Dat is heel triest om te zien.” De gierzwaluw moet vervolgens op zoek naar een nieuwe plek waar hij kan broeden, als hij volgend jaar weer terugkeert uit het verre Afrika. Hele reis voor niets geweest.
Gevoelig voor verandering
In de huidige drift van mensen om panden te isoleren, hoe noodzakelijk ook, gaan ongemerkt veel broedplaatsen voor gierzwaluwen verloren. “Daarom heb ik me aangesloten bij de vogelwerkgroep Nijmegen en de Vereniging Gierzwaluwbescherming Nederland en ben me actief gaan bezighouden met de bescherming van de gierzwaluw en zijn territorium. Wij zijn bijvoorbeeld betrokken bij renovatieprojecten. Als er een isolerende schil om een pand wordt gelegd, is dat heel ingrijpend voor gierzwaluwen. Mensen realiseren zich dat helemaal niet, want vaak vinden de werkzaamheden plaats op momenten dat de gierzwaluwen nog in Afrika zijn en je ze dus niet ziet. Wij adviseren hoe de nestplaatsen kunnen worden behouden of op een andere manier kunnen worden ingericht. Ook geef ik lezingen en houd ik excursies om het publiek te informeren over deze bijzondere vogel. Want hoe meer mensen weten van de gierzwaluw, hoe meer betrokken ze zich voelen en hoe meer rekening er met ze gehouden wordt. Daarom is Beleef de Lente ook belangrijk; dat trekt veel bezoekers en geeft veel informatie over vogels.“
Niet gooien!
Gierzwaluwen kunnen best een beetje mensenhulp gebruiken. Door rommelige tuintjes bijvoorbeeld, waar veel insecten leven. Of door het ophangen van nestkasten aan de muur van een pand (minstens vier meter hoog, ingang van de kast op het noorden of oosten). Maar er is nog iets. Er heerst een hardnekkig misverstand dat je een gierzwaluw die op de grond is beland, in de lucht moet gooien om hem te helpen op te stijgen. “Dát kun je nou net beter niet doen. Een gierzwaluw die op de grond zit, mankeert in veel gevallen iets (anders zou ie wel rondvliegen, hij leeft immers in de lucht). Dus als je hem vervolgens in de lucht gooit en hij is niet in staat te vliegen, valt hij hard op de grond en loopt het dier nog meer schade op. Zet hem liever op je vlakke hand en strek je arm naar boven; als de vogel niets mankeert, vliegt hij vanzelf weg. Gebeurt dat niet, dan is hij mogelijk gewond en kun je hem het best naar de dichtstbijzijnde vogelopvang brengen. Daar wordt hij dan geholpen en later weer losgelaten.”
Tattoo’s
Het zal u inmiddels duidelijk zijn dat we hier te maken hebben met een bevlogen man die voor altijd met de gierzwaluw verbonden is. Bent u nu net zo nieuwsgierig als ik naar hoe die verbintenis eruitziet? Zo!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
