Nu het eieren stapelen eindelijk afgelopen lijkt (toch ?), hebben we even een korte rustpauze. Mooi moment om nog eens even stil te staan bij die vreemde kerkuilen die ook dit jaar weer regelmatig in de hooiberg verschijnen.
Luchtfoto van het erf en een deel van het jachtgebied (uit VLOG van 2020)
Hoe zat dat ook al weer met die ‘floaters’ ?
Vorig jaar heb ik al eens een blog over de zg. ‘floaters’ geschreven en het belang ervan werd dit jaar nog maar weer eens bevestigd. Onze V (voor de kenners eigenlijk V2) die nu zo stoer op 8 eieren durft te gokken, was 3 maanden geleden zelf gewoon nog een van die rondzwervende floaters. Het kan snel veranderen in zo’n uilenleven….
Territorium of jachtgebied ?
Ik schreef toen dat de kerkuilensamenleving bestaat uit territoriale paartjes en floaters, maar eigenlijk zit het nog een tikje complexer in elkaar. Het territorium is dat stuk van het leefgebied dat actief verdedigd wordt tegen indringers (zie bijvoorbeeld deze clip) en bij kerkuilen kan dat vrij klein zijn. In ons geval zou dat wel eens goed op kunnen houden bij het erf van ongeveer 1000 m2 (40x25m). Het jachtgebied is echter vele malen groter en kan wel 0,6 tot 12 km2 zijn. Als de voedselsituatie goed is zal een kleiner gebied genoeg prooien opleveren en als het slechter is (bijvoorbeeld ook in de winter) zal het jachtgebied groter worden. Het territorium ligt wel altijd in het jachtgebied en in dat gedeelte worden indringers dus vriendelijk verzocht ergens ander heen te gaan (‘Van mijn land af !’), maar de rest van het jachtgebied wordt dus niet verdedigd. Sterker nog, in dichtbevolkte uilengebieden komt het heel vaak voor dat jachtgebieden elkaar overlappen en de jagende uilen elkaar dus ’s nachts tegen kunnen komen.
Detailkennis zonder TomTom
Het jachtsucces hangt niet alleen af van hoe goed een kerkuil een prooi kan vangen; hij moet de prooi vooral eerst maar eens zien te vinden. Hoe beter hij het gebied kent hoe groter de kans dat hij de beste jaagplekjes weet te vinden, want eindeloos rondvliegen op zoek naar prooien kost natuurlijk een hoop tijd (en de nacht is kort) en energie. Onderzoek met zenders laat ook zien dat kerkuilen heel selectief hun jachtgebied gebruiken. Er zijn duidelijk top-plekjes (een soort snackbars voor uilen) en hele stukken die nauwelijks de moeite van het controleren waard zijn. Toch kan zo’n rondje al gauw 5-6 kilometer lang zijn, dus als M weer eens een uurtje weg is betekent dat niet automatisch dat ie ergens zit te lummelen, maar waarschijnlijk zat op zijn favoriete plekje net geen prooi en moet ie nu toch nog verder om het op andere plekken te proberen.
Kleinschalig, ja graag !
Prooien vind je over het algemeen niet midden op een grasveld dat er als een biljartlaken uit ziet. Dus alleen de kleur groen zegt niets over de kwaliteit van een gebied. Maar langs ruige randjes en in rommelhoekjes, daar wordt het pas echt interessant. Soms een beetje hoge begroeiing en dan weer wat kale stukken, precies in die afwisseling voelen veel dieren zich thuis en vindt dus ook de kerkuil zijn prooien. Ook op erven jaagt hij graag, vooral als het er niet al te strak opgeruimd is. Dat is ook één van de belangrijke redenen om op je erf geen (ratten)gif te gebruiken, zelfs als je geen territoriaal paartje daar hebt. De uil van de buren komt ook regelmatig even langs en neemt niet alleen de rat mee, maar ook het gif dat die net naar binnen gewerkt had.
Laten we daar maar even niet van uit gaan. M is een goede jager en lijkt zijn plekjes wel te kennen. Nu maar hopen dat de muizenstand goed op peil blijft en dan gaan we zien hoeveel kilo er de kast ingedragen wordt. Vorig jaar, een matig jaar met uiteindelijk maar 2 volgroeide jongen, bleef de teller steken op 11,5 kg prooi. Daar mogen dit jaar wel een paar onsjes meer bij…..
Links: Voorbeeld van overlappende jachtgebieden (bron: The Barn Owl Trust). Rechts: hoofdroutes en -gebieden binnen het jachtgebied (bron: Alexandre Roulin).
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
