We blijven bijzondere dingen ontdekken bij dit kerkuilennest, zowel voor als achter de camera. Foto’s of filmpjes van badderende kerkuilen zijn behoorlijk zeldzaam en deze week zaten daar opeens 2 jonge kerkuilen te 'badderen' in de regen op het dak van de hooiberg.
Zeldzaam beeld van een 'badderende' kerkuil (screenshot uit clip van Robert E Fuller)
Zomaar een zomeravond begin juli 2023
Terwijl iedereen volop zit te genieten van de prachtige beelden voor de camera’s, ga ik regelmatig even met een nachtcamera vanuit het dakraam kijken wat er allemaal nog meer rond de hooiberg gebeurt. Niet de hele avond, maar zeker als er een hoop kabaal uit de hooiberg komt of als bijvoorbeeld de hangjongeren van de bosuil weer eens op het erf zitten te ‘klieren’.
Deze week zag ik rond middernacht 2 kerkuiltjes op het dak van de hooiberg zitten. Het riet geeft zoveel houvast dat ze volop rondrenden en klauterden daar, meestal ondersteund door een hoop vleugelgewapper. Het begon een beetje te druppelen en dat werd ook langzaam maar zeker steeds meer. Terwijl ik door de camera hun bewegingen volgde, zat ik eigenlijk te wachten op het moment dat ze het wel mooi zouden vinden en naar de droge ruimte onder het dak zouden vliegen. Maar zelfs toen het behoorlijk begon te plenzen gebeurde dat nog niet. In eerste instantie gingen ze gewoon door met hun ontdekkingsspel, maar op een gegeven moment spreidden ze hun vleugels en lieten de harde druppels op hun veren kletteren. Een van de twee had er trouwens snel genoeg van en verdween alsnog naar binnen de hooiberg, maar de andere heeft zeker 2-3 minuten zo onder de douche gezeten. Ik had dat bij kerkuilen zelf nog nooit gezien.
Vogels in bad; heel normaal
Wie kent het niet; zet een bakje water in je tuin of op je balkon (is sowieso een goed idee trouwens) en binnen de kortste keren zitten er zangvogeltjes in te badderen. Ideaal om van hun parasieten af te komen en in de zomer ook nog eens lekker verkoelend. En als je tuin (en het bakje) wat groter is dan kan er ook zomaar opeens een hele specht of zelfs een havik in het water fladderen totdat de hele bak weer leeggespetterd is.
Bij de steenuil is het een heel bekend verschijnsel waar ook bij Beleef de Lente al heel wat prachtige filmpjes van zijn gemaakt. Maar een badderende bosuil, oehoe of kerkuil ? Ik kom dat soort beelden eigenlijk maar heel zelden tegen. En dan is het nog meestal een schrijnend geval van een uil in gevangenschap die van zijn knuffelzieke baasje allerlei onnatuurlijke handelingen moet verrichten voor de camera. Eén van de weinige uitzonderingen die ik kon vinden, was een kort filmpje van de Engelse natuurfilmer Robert E Fuller. Een screenshot van een badderende kerkuil staat hierboven in het blog.
Hoe houden ze dan die parasieten onder controle ?
Zoals alle vogels hebben ook kerkuilen erg veel parasieten in hun omgeving, zowel in hun lijf als op hun lijf. Het is goed om te realiseren dat dieren en hun parasieten meestal gezamenlijk door de evolutie zijn gegaan en dat er dus van nature al een soort van evenwicht is tussen gastheer (-vrouw) en hun ‘gasten’. Toch zal de gastgever doorgaans zijn best doen om zo veel mogelijk van die externe parasieten (mijten, teken, vlooien, vliegen,…) van zich af te schudden, vaak letterlijk zelfs.
Het krabben met de klauwen hebben we natuurlijk al vaak op beeld gezien. Ideaal om klein grut los te peuteren tussen je veren en zeker als je ook nog zo’n mooie gekartelde nagel hebt (zie foto) die als een soort vlooienkam door je veren heen harkt. Ik verbaas me er wel over dat dat met die vlijmscherpe nagels altijd maar goed gaat, of misschien is dat in de praktijk ook wel niet zo.
Ook poetsen met de snavel helpt en dat hebben we meer dan genoeg gezien. Ik herinner me vooral hoe M in het begin van het seizoen uren met zijn veren bezig kon zijn. Dat dat geen ijdeltuiterij is wordt trouwens wel duidelijk als je ziet wat voor schade sommige parasieten bijvoorbeeld aan de veren kunnen aanrichten (zie tekening onderaan dit blog).
We hebben ook vaak gezien hoe de ouders de jongen of elkaar poetsen en hoe ook de jongen elkaar al vrij snel beginnen te poetsen. In de chat vinden ze dat al heel snel het bewijs van hoeveel ze van elkaar houden, maar misschien zit er toch ook nog een iets minder romantische kant aan dit gedrag. In zo’n klein nest is het niet alleen belangrijk om zelf zo weinig mogelijk parasieten te hebben, maar het helpt ook jou zelf als je medebewoners ook relatief schoon zijn. Dus iemand anders poetsen om er zelf ook beter van te worden en het is nog gezellig ook…. 2 vliegen in één klap (of 2 mijten of 2 vlooien).
En na al dat poetsen en krabben moet de boel uiteraard even goed opgeschud worden. Met name de binnencamera heeft zo al menig sneeuwstorm doorstaan. Er zijn ook nog veel complexere verdedigingsmechanismen, zoals bepaalde giftige stoffen in de huid waar sommige parasieten niet tegen kunnen, maar daar zien we uiteraard niet zoveel van op beeld.
En dan nu misschien dus toch ook badderen aan het lijstje toegevoegd. OK, dat is misschien nog een beetje voorbarig, maar misschien zijn we wel getuige geweest van een volgende stap in de evolutie…. De kerkuil ontdekt het badderen (Woold, 2023) 😍
Bereid je voor op het onvermijdelijke
Ben noemde het ook al in zijn blog; de uiltjes gaan in hoog tempo hun zelfstandigheid uitbreiden en zullen daarbij ook steeds vaker en steeds langer buiten de hooiberg verblijven. Hoe dat allemaal precies gaat verlopen is iedere keer weer net anders, dus daar valt niet zo veel over te zeggen, maar dat we aan het begin van de volgende fase staan is wel duidelijk.
Dus, slurp alle mooie beelden en herinneringen op nu het nog kan, dan kun je daar straks de hele herfst en winter op teren….
Bovenste 2 beelden uit: Roulin - Barn Owls, Evolution and Ecology. Onderste beelden gemaakt met nachtcamera op het dak van de BdL hooiberg
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
