Witte kwikstaart vs. Rouwkwikstaart

Witte kwikstaarten zijn vrijwel het hele jaar door aanwezig in Nederland, vooral als broedvogel en als trekvogel in voor- en najaar. Overwinteren doen ze bij ons in klein aantal. De rouwkwikstaart is een broedvogel van met name Groot-Brittannië, en de kusten van noordwest-Frankrijk tot in Noorwegen. Broedgevallen worden in ons land jaarlijks in zeer klein aantal vastgesteld, vaak in de vorm van mengparen met witte kwikstaart.

Bij de meeste mengparen is het mannetje een rouwkwikstaart, waarschijnlijk omdat die het makkelijkst te herkennen zijn. De grootste aantallen ‘rouwkwikken’ trekken hier door in maart-april, vooral in de kuststreek. Beide zijn deze periode samen te zien en daarmee mooi te vergelijken.

Zoals gezegd is de determinatie van deze twee vogels niet altijd makkelijk. Uitzondering daarop zijn volwassen mannetjes. De grijze delen in het verenkleed van de witte kwikstaart zijn bij rouwkwikstaarten meestal namelijk gitzwart. Een man ‘rouwkwik’ is daarmee vooral zwart-wit. De flanken zijn daarnaast donkergrijs en door de zwartachtige zijborst verbonden met de zwarte borst. De witte randen aan de dekveren op de bovenvleugels zijn vaak uitgebreider wit dan bij witte kwikstaart en vallen door het contrast met de zwarte mantel extra op.

Bij adulte vrouwtjes is het beter opletten. Die verschillen bij de witte kwikstaart door de minder uitgesproken en zwak begrensde zwarte ‘kopkap’. Het koppatroon van vrouwelijke rouwkwikken lijkt sterk op dat van de mannetjes. Rouwkwikstaarten zijn ook in dat kleed verder vaak donkerder van boven dan witte kwikstaarten. De rug is vaak donkergrijs met zwarte vlekken, de stuit is zwart (meer donkergrijs bij witte kwikstaart). En ook het grijs van de flanken is bij vrouwtjes rouwkwikstaart meestal uitgebreider en donkerder dan bij hun ‘nichtjes’ uit Engeland en omgeving.

Helemaal opletten is het bij hybriden. Want beide vogels vormen geregeld mengparen, zeker daar waar de broedgebieden overlappen zoals langs het vasteland van Europa en dus in Nederland. Deze vogels zijn vaak moeilijk of zelfs niet op naam te brengen. Vogels met kenmerken van beide komen regelmatig voor. Dat hoeven trouwens niet altijd hybriden te zijn. Want beide (onder)soorten kunnen variatie in hun verenkleed vertonen.

Maar goed, dat is voor de echte fijnproevers. Begin eerst met de meest uitgesproken vogels te bestuderen, dat wil zeggen volwassen mannen en vrouwen in het voorjaar. En als je er bij andere vogels niet uit komt, geen probleem: dat overkomt de beste vogelaar.