Riet vol boerenzwaluwen

Voor de boerenzwaluw zit het slopende broedseizoen er weer op. Een topprestatie: twee tot drie nesten gevuld met elk vier eieren, per stuk 1,9 gram zwaar. Minimaal tien eieren, samen even zwaar als het diertje zelf.

Na het broeden kwam het voeden, het verzamelen van tienduizenden insecten. De jongen groeiden, de ouders slonken en nóg is de jaarcyclus niet volbracht. De lange tocht naar Afrika staat nog op het programma. En dat vergt bijkomen en opvetten, liefst rustend in de veiligheid van een groep.

Die slaapgroepen van oudere en eerstejaars jongen ontstaan al direct na de broedtijd en blijven tot aan het vertrek in september bestaan. Slapen doen boerenzwaluwen het liefst in het riet. Gewoon ’s nachts: zwaluwen zijn dagactief.

In de schemer arriveren ze. Niet allemaal tegelijkertijd, maar in kleine groepjes. Ze strijken neer, vliegen weer op en mengen zich steeds opnieuw met arriverende groepen. Ook die strijken en mengen waardoor een prachtig ballet van scherende, knutterende vogels zich boven het riet ontstaat. En dan opeens, schijnbaar uit het niets en in een mum van tijd, duiken steeds meer vogels echt weg in het riet om daar dan ook te blijven. Horizontale rietstengels zijn favoriet. Als een echte luchtvogel heeft de boerenzwaluw zwakke pootspieren waardoor zich vastklemmen aan een verticale rietstengel haar minder goed afgaat.

Zoals altijd in slaapgroepen, is de verdeling van de beschikbare plaatsen niet willekeurig. De ouderen, ervaren vogels hebben natuurlijk de beste plekken, oftewel de veiligste middenin. Niet dat dat ze echt behoedt: een boomvalk weet ook met verborgen vogels prima raad. Met een noodvaart stort hij zich op de goedgevulde rietvelden. De zwaluwen vliegen in paniek op en hup, er verdwijnt er een in de klauwen. Soms lukt het de zwaluwen aan de belager te ontsnappen door in de vlucht in de laatste fractie van een seconde een haakse bocht te maken waardoor de boomvalk ‘doorschiet’.

Ook bóven de valk gaan vliegen is een beproefd concept.

De nazomer is voor de boerenzwaluwen tijd om op te vetten. Bij ons maken ze een beginnetje; het meeste bijeten gebeurt in de tussenstop in Spanje en Zuid-Italië. Ze weten goed te bunkeren en komen – met een gangbaar gewicht van 18 gram – tot wel zeven gram aan! Uit onderzoek is bekend dat een zangvogel op één gram vet zo’n 400 kilometer weet te overbruggen. Zeven gram is dus genoeg om de Sahara in een keer te bedwingen.

Topprestaties, verrukkelijk schouwspel, heerlijk geritsel en enige weemoedigheid. Ga snel, want het vertrek is aanstaande. Ze gaan niet allemaal tegelijkertijd, maar in clubjes van dik-genoeg. Ga, geniet en bewonder.