Goudhaan vs. vuurgoudhaan

Beide goudhaantjes zijn typische bosvogels. Maar op trek en in de winter kunnen ze ook in je tuin opduiken. Voorwaarde is wel dat er minimaal een (naald)boom staat. Het vuurgoudhaantje is de zeldzamere van de twee.

Dat geldt ook tijdens de broedtijd in de lente. Dan zijn ze te vinden op de zandgronden. Goudhaantjes vrijwel uitsluitend in naaldbos, vuurgoudhaantjes in gemengd bos of puur loofbos.

Hun naam hebben beide soorten te danken aan het zwart omrande kleurige petje: oranje bij het mannetje, geel bij de vrouwtjes. Bij opwinding zetten ze die kruinveren overeind als een vurig kuifje. Dit ‘kroontje’ onderscheidt de twee soorten meteen van alle andere Europese zangvogels, naast het formaat natuurlijk. Verder vallen twee witte vleugelstrepen op.

De belangrijkste verschillen zijn te zien op het kopje van beide vogels. Goudhaantjes hebben een open gezichtsuitdrukking met een groot donker – licht omlijnd – oog. Vuurgoudhaantjes daarentegen hebben een wat ‘strenger’ voorkomen. Dit komt door een duidelijke witte wenkbrauwstreep en een donkere oogstreep. Vaak is ook een oranjeachtige vlek zichtbaar in de zijhals. Sowieso is het vuurgoudhaantje wat uitgesprokener gekleurd dan zijn bijna-naamgenoot.

Bij zulke kleine vogeltjes passen ook fijne geluidjes. Die zijn zelfs zó ijl dat ze aan de bovengrens liggen van wat mensen kunnen waarnemen. Oudere vogelaars kunnen het soms al niet meer horen. Wie het wel waarneemt, kan een verschil in de zang horen. Bij de goudhaan is het een op-en-neer gaande, versnellende reeks hoge motiefjes eindigend op een triller: sisisi-SI-sisisi-Si-sisisi-Si-tjrrrr. Vuurgoudhaantjes laten een serie enkele toontjes horen die in volume, snelheid en hoogte toenemen: sisisisisisiSISISI.
Naast de zang zijn er ook roepjes. Die lijken meer op elkaar, maar zijn met oefening wel uit elkaar te houden. Het meest gehoord roepje van de goudhaan is een zeer hoog zrie-zrie-zrie. Bij de vuurgoudhaan klinkt het als een snel, ‘vallend’ siiee-si-si-si.