Pleidooi voor de meikever

Ronald van Harxen, STONE | zondag 6 mei 2018 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 982x

Geen enkele scenarioschrijver van dit soort apocalyptische films lijkt er echter bij stil gestaan te hebben dat het omgekeerde wel eens eerder het geval zou kunnen zijn: de ondergang van de wereld door het uitsterven van insecten. De schrikbarende afname van het aantal insecten is de laatste tijd volop in het nieuws geweest. De zorgen daarover zijn zeer terecht. Er lijkt vooralsnog één soort te zijn die stand weet te houden: de meikever.

Belangrijke prooi

Kijken we naar het aantal prooien dat man steenuil in Winterswijk in de afgelopen week naar zijn lief bracht, dan stijgt de meikever er met kop en schouders boven uit, Maar liefst 74 van de 128 prooien was een meikever, bijna 58 procent van de totale aanvoer. Topdag was 3 mei, met 20 van deze eiwitbommetjes. Alleen op 30 april en 1 mei stokte de aanvoer grotendeels, waarschijnlijk als gevolg van de gestaag aanhoudende regen. Larven en rupsen nemen met 25 en 24 exemplaren plaats 2 en 3 op de prooienlijst in. Opvallend: slechts 1 ware muis, op 1 mei. Bij elkaar 128 prooien met een gezamenlijk gewicht van een krappe anderhalf ons, nog geen 22 gram per dag. Opnieuw geen vetpot dus. Met de jongen in aantocht is het te hopen dat man komende week zijn boodschappenmandje wat voller pakt.

Schade door meikevers en engerlingen

Nog even terug naar de meikever. Op de zandgronden in het oosten en zuiden van het land is de meikever uitgegroeid tot de belangrijkste insectenprooi en een prima alternatief voor het geval er eens weinig muizen zijn. Menige jonge steenuil groeit op met honderden meikevers achter zijn kiezen. In de land- en tuinbouw echter, met name in de boomteelt, worden meikevers al decennialang als schadelijk ervaren. Een echt goed bestrijdingsmiddel voor de volwassen dieren is tot nog toe niet gevonden. Alleen DDT – het middel dat in de jaren 60 van de vorige eeuw een geweldige slachting onder roofvolgels en uilen aanrichtte – schijnt effectief. Gelukkig is dat uit de handel genomen. Het is overigens vooral de larve van de meikever, de engerling, die zorgt voor schade doordat hij de haarwortels van planten tot zijn lekkernijen rekent. Een boom of struik waarvan de wortels flink zijn weggevreten, kan onvoldoende water en voedingsstoffen opnemen en legt uiteindelijk het loodje. Vooral jonge aanplant heeft hiervan te lijden. In boomkwekerijen kan de schade soms aanzienlijk zijn, uiteraard bijzonder vervelend voor wie er zijn brood mee moet verdienen. Particulieren in het buitengebied zien soms hun tuinplannen gedwarsboomd doorat engerlingen de wortels van nieuw aangeplante bomen en struiken aanvreten.

Bestrijding

De zoektocht naar een effectieve en goedkope bestrijdingsmiddelen gaat dan ook onverdroten voort. De laatste jaren wordt veel onderzoek gedaan naar het inzetten van wat in de biologische bestrijding ‘insectparasitaire nematoden’ heten, gewoonlijk aaltjes genoemd. Het zijn microscopisch kleine diertjes die samen met in de bodem voorkomende bacteriën, engerlingen binnendringen en uiteindelijk funest voor ze zijn. Een aangetaste eigerling groeit nooit meer uit tot een meikever en kan dus ook nooit voor nieuwe aanwas zorgen.

Van levensbelang

Voor steenuilen zijn engerlingen echter van levensbelang: geen engerlingen, geen meikevers. Voor alle duidelijkheid: steenuilen verzamelen geen engerlingen (die leven immers onder de zode in de bodem), maar de volwassen vorm, de meikever. Vooral in jaren met weinig muizen zijn - zoals ik hiervoor al schreef - veel steenuilennesten aangewezen op deze in grote aantallen voorkomende en gemakkelijk vangbare insecten. In 2015 kregen de jonge steenuilen in Winterswijk 819 meikevers te eten en in 2016 798. 

Oproep

Gelukkig, en ik zeg heel uitdrukkelijk gelukkig, is de bestrijding met aaltjes nog duur en tijdrovend. De dag dat er een insectenverdelger op de markt komt die nog meer grip krijgt op de engerling of de meikever, valt te vrezen. Het zou dramatisch zijn voor steenuilen als zo’n middel op grote schaal gebruikt zou gaan worden. Particulieren in het buitengebied zouden mijn inziens nu al af moeten zien van de bestrijding van meikevers en de schade voor lief moeten nemen, Wonen in het buitengebied brengt naast veel genoegens, soms ook lasten maar zeker ook verantwoordelijkheden met zich mee. De industrie zou ik willen oproepen te stoppen met de ontwikkeling van middelden die engerlingen en meikevers bestrijden en de overheid zou de inzet van aaltjes moeten reguleren.

Het is in ons aller belang dat de meikever niet het lot van bijen en tal van andere insecten volgt. Het is nog niet te laat: soms moet je weten waar de grens ligt en aan de goede kant ervan blijven!

Foto: Arno ten Hoeve

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over