Het bericht van het eerste paartje kerkuilen waar eieren zijn gelegd, komt dit jaar uit Friesland. Het is spannend of 2025 voor de kerkuilen een hersteljaar wordt, met meer succesvolle nesten dan afgelopen jaar.
Foto André Eijkenaar
Nestkastonderzoek
De Stichting Kerkuilen Werkgroep Nederland is begin 2025 een nestkastonderzoek gestart, waar op dit moment 29 kerkuil kasthouders door het gehele land aan meedoen. Uiteraard zijn deze kerkuilenkasten voorzien van een of meerdere camera’s. Op deze manier worden de kerkuilen ongestoord bestudeerd. Zo weten we dat in Friesland op 14 maart het eerste ei is gelegd.
Nog geen haast
Het is niet de bedoeling dat je als een kasthouder of controleur bent nu in kerkuilenkast gaat kijken of daar ook een ei ligt. De kerkuilen zijn zich nu op veel plaatsen aan het vestigen en de eerste eieren worden gelegd. De kans om broedsels te verstoren is daarom nu het grootst. Dus, nogmaals, om verstoring te voorkomen, ga vooral niet in deze tijd van het jaar in een kerkuilenkast kijken.
Vanaf begin juni zitten er in de meeste kasten (hopelijk) jongen. Dit is het moment waarop de meeste kasten gecontroleerd worden en de jongen geringd.
Niet alle kerkuilen zijn op dit moment begonnen aan de eileg. Om te kijken of een nestkast bewoond is, kun je als kasthouder tegen de schemering op een stoeltje met voldoende tijd en afstand gaan kijken naar het invlieggat om te zien of er kerkuilen in en uit vliegen.
Dan is bekend of er kerkuilen aanwezig zijn en kan er rond juni in de kerkuilenkasten gekeken worden, het liefst via een controleur. Te vroeg controleren kan ervoor zorgen dat het vrouwtje het nest verlaat, met als gevolg dat het broedsel mislukt.
Zie je een kerkuil vaak in en uit vliegen, of hoor je een blazend geluid. Dat kan betekenen dat er jongen in de kast zitten. Laat het dan zeker weten en zoek contact met de bekende controleur.
Snelle/langzame paring
Een paar keer per dag zien we dat de kerkuilen van de Beleef de Lente paren. Vrijwilligers houden dat nauwgezet bij. Het vrouwtje bevindt zich steeds langer in de nestkast en laat regelmatig aan het begin van de avond de bedelroep horen, haar geblaas. Zo prikkelt ze het mannetje om muizen te gaan vangen. Toch kan het dan nog weken duren voordat het eerste ei gelegd wordt.
Ook het aantal prooioverdrachten van man aan vrouw neemt toe. Hierna volgt dan meestal een paring. Een paring tussen kerkuilen duurt gemiddeld 50 tot 60 seconden. Kort? Andere uilensoorten trekken er slechts enkele seconden voor uit.
Mannen beschermen hun vrouwen
Ongeveer twee weken voordat kerkuilen hun eerste ei leggen en ook tijdens de periode erna, als er eieren in het nest liggen, blijft het mannetje vaak bij het vrouwtje in de kast. Waarschijnlijk om andere mannetjes, indien nodig, te verjagen.
Enige dagen voordat ze het eerste ei legt, verlaat vrouw kerkuil nog slechts zelden de nestkast voor langere tijd. Het vrouwtje gaat niet meer op jacht, het mannetje zorgt voor de prooien. Ze eet de muis op, of legt deze op voorraad in de nestkast. Haar gewicht neemt gestaag toe en komt soms boven de 400 gram. Ze zit nu vrij vast op het nest, dat bestaat uit elkaar gehaalde braakballen. Als het zover is, legt een vrouw kerkuil gemiddeld vier tot zeven eieren.
Wachten op eieren
Gezien wat er nu gebeurt in de nestkast – het gaat bij dit uilenpaar volgens het boekje – is het nu eigenlijk vooral wachten op het eerste ei. Er moet wel voldoende voedselaanbod zijn voor deze uilen. En de man moet natuurlijk niet opeens gaan flierefluiten. Hij moet doorgaan met wat een man kerkuil moet doen: muizen vangen.
We hebben er zin in. Kom maar op met die eieren.
Foto André Eijkenaar
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
