Elke morgen snel kijken of K1, K2 en K3 weer in de kast zijn. En ja hoor ze zijn alle drie weer thuis lees ik in de chat. Het is op dit moment Genieten. Wat zijn ze prachtig om te zien vooral in kleur. Ik besef me tegelijkertijd dat langzamerhand de tijd gaat aanbreken dat ze niet meer thuis slapen
Foto Rein Beentjes
Zelf kerkuilen beschermen
Wat kun je zelf doen om de kerkuil te beschermen? Om te beginnen is voedselaanbod erg belangrijk. Jaarlijks eten volwassen kerkuilen zo'n 1500 knaagdieren, waarvan het overgrote deel muizen. Muizen zijn vooral gebaat bij een wat rommelige omgeving. Dus laat vooral wat bladeren en takken liggen in de tuin voor de prooidieren zoals muizen.
Wie buitenaf in een (half)open landschap woont, kan ook overwegen om een nestkast te plaatsen. Meer weten over of er op jouw erf plek is voor een kerkuilennestkast? Kijk op de website van de Kerkuilenwerkgroep Nederland voor een regio coördinator bij u in de buurt en zoek contact met deze coördinator.
Bedreigingen kerkuilen
Midden jaren zestig was de kerkuil nagenoeg uit ons land verdwenen. Er waren extreem strenge winters geweest, het landbouwgif DDT hoopte zich op in de voedselketen en het agrarisch land werd minder aantrekkelijk. Vrijwilligers pionierden met nestkasten, en dat bleek een groot succes. Daarnaast kwam er steeds meer aandacht voor de kwaliteit van het cultuurlandschap. De kerkuil kwam er weer bovenop dankzij het vele werk van de vrijwilligers van de Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland en boeren die enthousiast meewerkten aan nestgelegenheid en biotoopverbetering. Sinds 2017 staat de soort niet meer op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Maar daarmee zijn de problemen nog niet voorbij.
Voedselschaarste
De kerkuil heeft zijn grootste dichtheid in het kleinschalig cultuurlandschap. En die zijn er steeds minder in Nederland door de schaalvergroting en intensivering van de landbouw. Dat zorgt voor minder nestgelegenheid en als het een keer een slecht muizenjaar is, is er op dat type landbouwgrond geen alternatief voedsel voorhanden voor de kerkuil.
Strenge winters
Een strenge winter kan een tijdelijke negatieve invloed hebben op het aantal kerkuilen. Vooral bij sneeuw en aanhoudende vorst verdwijnen de prooidieren in diepliggende holen. Een kerkuil kan maar 5 tot 8 dagen zonder voedsel. De directe leefomgeving van mensen, zoals in de buurt van schuren, biedt dan geen alternatief: daar bevinden zich ook steeds minder muizen.
Eten en gegeten worden
De kerkuil heeft drie natuurlijke vijanden: havik, oehoe, en steenmarter. De steenmarter, die zich snel uitbreidt en ook beschermd is, overvalt nogal eens een broedende kerkuil.
Verkeersslachtoffers
Het aantal verkeersslachtoffers is groot. In sommige gebieden kan het percentage boven de 70% stijgen. De oorzaak daarvan is de hoge dichtheid aan veldmuizen in brede bermen van wegen en hoe kerkuilen jagen. Ze gebruiken vaak een hectometerpaaltje als uitkijkpost om muizen te vangen. Als de kerkuil zijn prooi beet heeft, keert hij terug naar het paaltje om zijn prooi te verorberen of om met zijn prooi van het paaltje te vliegen. De paaltjes staan dicht aan de weg, bij het opvliegen kunnen auto's de vogels raken met fatale gevolgen.
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
