Wat een verschil!

Ronald van Harxen, STONE | dinsdag 4 juni 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 81x

Dat lijkt vreemd. Hoe meer prooien, hoe beter toch? Maar meer is niet altijd beter. Behalve de hoeveelheid is ook de kwaliteit (gewicht en voedzaamheid) van belang. En ook daar zien we grote verschillen. Vergelijk in de figuur onderaan maar eens beide jaren met elkaar. De bovenste geeft het aantal prooien weer, de onderste het gewicht (biomassa).

Muizen en regenwormen

In 2023 werden er veel meer muizen gevangen dan in 2024, 160 tegenover 60. Muizen leverden in 2023 bijna 57% van de biomassa, terwijl ze in 2024 nog voor geen 16% bijdroegen. Om dat verschil te compenseren - er moet tenslotte brood op de plank! - moesten er heel veel andere (kleine) prooien worden gevangen. Dit jaar waren dat vooral regenwormen: 39 in 2023 tegenover 568 in 2024. 

Veel 'afval'

Regenwormen leveren wel veel biomassa, maar bevatten minder belangrijke eiwitten en andere voedinsgsstoffen dan muizen. Bovendien zit er veel zand en poep in hun achterlijf. Daar heb je als steenuilenjong niet zoveel aan. Het precieze sommetje kan ik helaas niet maken, maar van elke 10 gram regenworm is misschien nog niet de helft bruikbaar. En dat geldt op een andere manier ook voor meikevers: in 2024 twee keer zoveel als in 2023 maar een flink deel is niet bruikbaar. Denk alleen al aan beide dekschildjes die eraf getrokken worden, voordat ze gevoerd worden. Zowel regenwormen als meikevers leveren dus veel 'afval' op, niet bruikbare delen.

Vliegen kost energie

Voor de ouders heeft het als consequentie dat ze veel meer energie moeten steken in het bemachtigen van prooien. Voor elke prooi afzonderlijk moet er immers op en neer worden gevlogen, van de vangplek naar de nestkast en weer terug naar de volgende vangplek. Vliegen kost energie. Hoe vaker, hoe meer. En dan maakt het verschil of je met zijn tweeën 3.200 keer op en neer moet, of slechts '1.400' keer. Wat dat betekent voor de conditie van de ouders laat zich raden: die vallen geweldig af. We hebben deze twee niet gewogen, maar de afgelopen weken troffen we er die meer dan 50 gram waren afgevallen, een kwart van hun gewicht. En dan zit het seizoen er nog niet eens op. Er zullen erbij zijn die het niet lukt in het najaar weer aan te sterken. 

Oorzaak

Voor de hand liggende vraag is uiteraard: waar komen die verschillen tussen beide jaren vandaan? 

Sturende kracht is de muizenstand. In het najaar 2023 zaten er weinig eikels aan de bomen. Weinig eikels in het najaar, betekent weinig bosmuizen het jaar daarop. Vorig jaar 45, dit jaar slechts 10. Veldmuizen kennen periodieke schommelingen in hun aantal, zogeheten piek- en daljaren. 2024 was zo'n daljaar. Daar kwam bij dat de vele neerslag ervoor zorgde dat menig weiland ongeschikt werd om te verblijven en veldmuizen het hogerop moesten zoeken of verdronken. Vorig jaar 105 veldmuizen, dit jaar slechts 35. Met 10 spitsmuizen (vorig jaar 0), maak je het verschil niet goed. 

Natuur op het platteland

De steenuilen op dit erf hebben het relatieve geluk dat er veel andere prooien beschikbaar zijn in de vorm van meikevers, larven, rupsen, nachtvlinders en regenwormen. In ons verarmde cultuurlandschap is dat lang niet overal het geval. En kijk eens naar onze bermen. Overal hoog opschietende grassen en bijna geen bloem te bekennen. Ook hier valt weinig te halen. Sterker nog: op veel plekken vraag je je af waar steenuilen van moeten leven als er een jaar weinig of geen muizen zijn. Dat lukt ze soms domweg niet. Dan worden de eieren in de steek gelaten, of sterven er jongen. Of er struint een steenmarter rond die bij gebrek aan muizen zijn uiterste best doet een steenuilennestkast te kraken. Dat is wat we dit jaar veel meer zien dan in andere jaren. Niet alleen bij ons, maar overal in het land. Het wordt tijd dat we natuur op het platteland weer een echte kans geven. Niet alleen voor de steenuilen, maar ook voor onszelf. Gebruik uw stem goed donderdag!

Bij de foto: berm in Portugal. Wat een verschil! Zo kan het ook.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over