Dan maar spitsmuis

Pascal Stroeken, STONE | donderdag 30 mei 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 115x

Voor de start van het veldseizoen wisten we het eigenlijk al: in voorjaar 2024 zijn de muizen schaars en dat zullen we terugzien in ons steenuilenonderzoek. De zeer magere eikeloogst in najaar 2023 was al een voorbode voor een slechte bosmuizenstand. De veldmuis – de andere favoriet van steenuilen – had het bijzonder lastig in de kletsnatte graslanden in najaar, winter én voorjaar. Nog steeds zijn er weilanden waar het water na een regenachtige dag wederom op het maaiveld staat en ongeschikt is als leefgebied voor de veldmuis.

Kleine legsels

Inmiddels hebben we een goed beeld van de legselgroottes dit broedseizoen. Overeenkomstig de verwachting zal 2024 een (hoge) notering krijgen in de top 5 van jaren met de kleinste legsels. Het actuele gemiddelde staat op 3,57 ei per legsel, en dat is maar een fractie hoger dan het laagterecord van 3,51 uit 2022. Vergelijk: in een doorsnee jaar ligt de gemiddelde legselgrootte rond de 4 en in een goed jaar kan het gemiddelde wel oplopen tot rond 4,5 ei per legsel.

Weinig muizen op voorraad

Als we het over muizen hebben, dan hebben we het doorgaans over ware muizen (zoals bos- en huismuis, bruine rat) en woelmuizen (zoals veldmuis, rosse woelmuis, woelrat). Ware en woelmuizen horen tot de orde der knaagdieren en vallen prima in de smaak bij steenuilen.

Bij elk nestbezoek turven we sinds 1998 consequent de prooi(rest)en die op voorraad liggen. In goede muizenjaren tellen we dan niet zelden 10, 15 of soms nog veel meer muizen per nest. Met name bos- en veldmuizen. Hoe anders is het dit jaar: in veel nesten ligt geen prooivoorraad of slechts een enkele muis. 

Spitsmuizen

Dan zijn er ook nog spitsmuizen, die tot de orde van de insecteneters horen (samen met mollen en egels). We noemen ze in onze taal weliswaar muizen, maar eigenlijk zijn het geen muizen.

Steenuilen zijn niet dol op spitsmuizen, ze schijnen niet erg lekker te smaken. Katten en honden lusten ze bijvoorbeeld ook niet. (Kerkuilen zijn er wel verzot op, maar die hebben kennelijk niet zo'n goede smaak als steenuilen!)

Meer spitsen dan in andere jaren

Als we de resultaten van onze langjarige reeks prooitellingen op rij zetten, en we tellen alle ware muizen, woelmuizen én spitsmuizen bij elkaar op, dan zien we dat het aandeel spitsmuizen doorgaans niet boven de 5% uitkomt. Bovendien lijken spitsmuizen vaak bijvangst. Niet zelden blijven ze onaangeroerd in de voorraad liggen als de steenuilenmagen voldoende gevuld kunnen worden met ware en woelmuizen.

Dit jaar zien we verhoudingsgewijs juist veel spitsmuizen; huisspitsmuizen om precies te zijn. Op dit moment staat het aandeel huisspitsmuis zelfs op 18%. En ja, er wordt bij gebrek aan beter ook zeker van gegeten.

De smaak van Generatie 2024?

Menig jonge steenuil van Generatie 2024 groeit dus op met huisspitsmuis op het menu. Zou het kunnen dat deze generatie in hun latere leven de smaak van spitsmuis beter weet te waarderen dan hun ouders? Een vraag waarop we nooit een antwoord zullen krijgen, helaas. Hoe dan ook, huisspitsmuizen zijn een algemene verschijning op (boeren)erven, dus áls Generatie 2024 in de toekomst huisspitsmuizen wat meer op het menu zet, dan benutten ze een profijtelijke voedselbron!

Beeld header: steenuil brengt huisspitsmuis de kast binnen (opname bij een onderzoeksnestkast in Vosseveld, Winterswijk; met dank aan Ronald).

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over