Inmiddels is kuiken vier van de kerkuil ook uit het ei gekropen. Kuikens maken zowel voordat ze uit het ei kruipen als daarna opvallende geluidjes. Voor mij een aanleiding om hier wat over te bloggen.
Foto Hans Menop
De eerste geluidjes
Het eerste, zachte geluidje dat een jonge kerkuil laat horen wanneer het uit het ei is gekomen, is een ‘rinkelend’ getsjilp, gecombineerd met piepende, krassende en klokkende kreten: tsjirpen.
Het tsjirpen is gedurende de eerste weken een opvallend en karakteristiek geluid bij de jonge kerkuilen. Het geluid wordt veelal gehoord vlak vóór, tijdens en na het voeren van de jongen door vrouw kerkuil. Ook wanneer één van de jonge uilen niet onder de beschermende vleugels van vrouw kerkuil zit, laat ze, in het ritme van de ademhaling, het getsjirp horen.
De geluiden van jonge kerkuilen krijgen in de literatuur allerlei namen: ‘zirpen’, ‘piepen”, ‘pépie’, ‘zirplaut’, ‘wimmern’, ‘chittering”. Het tsjirpen omvat een scala aan fijne geluidjes. Tegen het einde van de eerste levensweek krijgt het blazen geleidelijk de overhand.
Bedelen
Voor de overlevingskansen van de kerkuil-jongen is het van groot belang dat zij gaan ‘bedelen’ om voedsel. De jonge kerkuilen sperren niet vanzelf, spergedrag zoals dat het wel het geval is bij vele andere vogelsoorten. Vrouw kerkuil stimuleert het bedelgedrag gedurende de eerste dagen door ‘chittering’, waarop het jong met een iel ‘gechitter’ haar roep beantwoordt: het jong richt zich op en opent de snavel, zodat vrouw kerkuil kan beginnen met voeren.
Het voeren gebeurt overdag en ’s nachts. Steeds kleine stukjes vlees met wat haar van de muis. Met een klokkend geluid van het vrouwtje blijft ze contact houden met de jongen. De kuikens reageren met een tsjilpend en zacht blazend geluid. Na iedere maaltijd verdwijnen ze weer onder het warme lichaam van vrouw kerkuil. Een geweldig moederinstinct.
De tweede week
Vanaf de zevende dag produceert een jong van de kerkuil de eerste braakbal. Die braakballen zijn lang en smal en wegen nog geen gram. De inhoud bestaat grotendeels uit haren met een enkele maal kleine botjes.
Tegen het einde van de tweede week maakt de eerste witte donslaag die het lichaam nooit volledig heeft bedekt, plaats voor een tweede, die gelig wit tot hagelwit van kleur is. Rond de 10e dag verschijnen korte schachten met donspluimpjes. De ogen kunnen gedurende langere tijd tot spleetjes worden geopend.
Wat gaan we zien
Vol verwachting kijken we of er meer eieren uitkomen de komende dagen. En of man kerkuil voldoende prooien kan blijven aanvoeren om vrouw kerkuil en het jonge grut van voldoende eten te blijven voorzien; hij heeft een groot gezin. Op dit moment is er voor alle uilen voldoende voedsel.
Niet uitgekomen eieren
Onbevruchte of niet uitgekomen eieren komen vaak onder de braakballen terecht. Met ongeveer dezelfde tussenpozen als de eieren gelegd zijn, komen de jongen uit hun ei. Mooi geregeld, want zouden alle jongen tegelijk uit het ei komen dan zou vrouw kerkuil niet in staat zijn alle uilskuikens van voedsel te voorzien.
Foto André Eijkenaar
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
