De Beleef de Lente-kerkuilen gaan een nieuwe en overzichtelijke fase in: het vrouwtje broedt, het mannetje voorziet haar van voedsel.
Foto André Eijkenaar
Aandacht voor de eitjes
Zodra het eerste ei was gelegd, liet vrouw kerkuil overduidelijk meteen ander gedrag zien. Ze is constant bezig om haar eitje te draaien, rollen, schuddelen, totdat het preciés op de juiste plek ligt. Ik vind het aandoenlijk om te zien hoe voorzichtig vrouw kerkuil met haar eitjes omgaat. Wanneer ze opstaat om even te verzitten, zet ze haar poten met uiterste voorzichtigheid neer om te voorkomen dat ze op haar eitjes stapt. Ze heeft gelijk een sterke band met haar eieren.
Warmteverdeling
Kerkuil-eieren zijn wit en enigszins ovaal van vorm. Het gewicht schommelt rond de 20 gram (afmetingen 39 x 31 mm). Twee tot drie keer per uur keert vrouw kerkuil haar eieren met de onderkant van de snavel.
Het regelmatig keren is van groot belang voor de ontwikkeling van de kiem en voor de goede verdeling van de warmte over het ei. Prachtig geregeld!
Nou ja, niet altijd... Soms ligt vrouw een paar minuutjes rustig te broeden en komt ze er opeens achter dat ze niet óp, maar náást het ei ligt! Oeps! Snel weer onder de buik schuiven. Dit gestoei is overigens geen probleem voor de eitjes: deze kunnen prima voor korte periodes, zoals een half uurtje, onbebroed blijven. Er wordt ook in de ei-fase ook nog vaak gepaard. Vrouw kerkuil gaat iets omhoog met haar lichaam om de eieren te beschermen.
Blazen
Het vrouwtje kerkuil broedt alleen, terwijl het mannetje kerkuil haar gedurende de gehele broedperiode voorziet van voedsel. Als ze honger heeft gaat ze blazen. Krijgt ze in deze periode te weinig voedsel, dan kiest ze voor zichzelf en verlaat ze het legsel. Tegen het einde van de broedperiode die zo’n 30 dagen duurt, komen de eieren uit.
Meer voedsel, meer eieren
Als man kerkuil véél muizen aansleept, dan zien we een toename van het aantal eieren. En als er heel veel voedselaanbod is, kunnen kerkuilen twee of drie vervolglegsels produceren. Kerkuilen volgen het prooiaanbod. Kerkuilen zijn daarom te zien als een indicatiesoort voor het voorkomen van kleine zoogdieren.
Het is een broedstrategie die je vooral bij roofvogels en uilen ziet. Direct na het leggen van het eerste ei wordt er begonnen met broeden. De eieren komen dan ook na elkaar uit. Het leeftijdsverschil en daarmee ook de grootte en kracht van de jongen kan behoorlijk verschillen. Is er genoeg voedsel, dan is de kans groot dat alle jongen opgroeien: een succesvol jaar. Is er weinig voedsel, dan geldt het recht van de sterkste. Gaan de kleinste jongen dood, dan vormen zij een extra voedzaam maaltje voor de overige jongen. En dat vergroot weer hun overlevingskansen; zo efficiënt is de natuur dus.
De komende dagen zullen er nog wel meer eieren volgen. Het broeden is in elk geval begonnen. In juni zal de kast als alles goed gaat gevuld zijn met uilskuikens.
Foto Wilco van der Laan
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
