De ene steenuil is de andere niet

Ronald van Harxen, STONE | donderdag 1 juni 2017 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1109x

Lilith afgebeeld op het zogenaamd Burney-reliëf

Binnen dat enorme gebied worden momenteel 13 ondersoorten - subspecies in de wetenschappelijke literatuur - onderscheiden. Zie bovenstaande kaart voor het verspeidingsgebied. Een ondersoort onderscheidt zich op het oog vaak in een aantal uiterlijke kenmerken zoals kleine verschillen in lichaamslengte, verenkleed of pootlengte. Het blijven echter onmiskenbaar steenuilen.

Gesteggel

Over het aantal ondersoorten is de afgelopen 150 jaar heel wat afgesteggeld door natuurvorsers, biologen en andere geleerde heren. Het varieerde van 7 door Heimo Mikkola (2012) tot 17 door James Lee Peters (1940). In het standaardwerk The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World van Dickinson en Remsen (2013) wordt het aantal van 13 aangehouden. Het laatste woord zal er nog niet over gezegd zijn. 

Naamgeving

In de taxonomie wordt een soort altijd aangeduid met een tweeledige (Latijnse) wetenschappelijke naam. De eerste benoemt het geslacht en de tweede de soort. Met Athene noctua wordt aldus aangegeven dat de steenuil tot het geslacht Athene behoort (net als bijvoorbeeld de holenuil), en dat de soort noctua heet (holenuil: cunicularia). Ondersoorten worden aangegeven door er een derde wetenschappelijke aanduiding achter te zetten, met daar weer achter een naam en een jaartal. De naam verwijst naar de onderzoeker die de ondersoort voor het eerst beschreef en het jaartal naar het jaar waarin hij dat deed. De derde wetenschappelijke naam is door deze onderzoeker bedacht en verwijst naar een persoon, een landstreek of een of ander kenmerk. “Onze” steenuil heet aldus voluit: Athene noctua vidalii Brehm 1857. 

Vidals Käuzchen

De naam vidalii werd (in 1857) gegeven door Alfred Eduard Brehm, bij wat oudere kijkers wellicht bekend als de auteur van Brehms Tierleben, jarenlang een standaardwerk over dieren in alle uithoeken van de wereld. Ignatio Vidali, directeur van het zoölogisch museum in Valencia, was een goede vriend van Alfred en om Ignacio te bedanken noemde hij de West-Europese ondersoort "Vidals Käuzchen’ naar hem. Het boeiende verhaal hierachter valt te lezen in Uilen 6 dat eind oktober 2016 verscheen.

Meer over de ondersoorten

Behalve vidalli heb ik de naamgeving van 16 andere ondersoorten beschreven, hetgeen bijzonder interessante verhalen opleverde. Bijvoorbeeld over llith, de ondersoort die onder andere in Saoedi-Arabië voorkomt en die mogelijk genoemd werd naar de in sommige Hebreewse bronnen beschreven eerste vrouw van Adam. Of over de Duitser Von Heuglin, de 'ontdekker'van spilogastra, en zijn relatie met de puissant rijke Nederlandse Alexine Tinne en haar moeder. Twee avontuurlijke dames van bijzonder goede Haagse stand die tijdens een reis door Noordoost-Afrika waren opgevallen omdat zij in hun kielzog 750 bedienden en 102 dromedarissen meesleepten.

Nieuwsgierig geworden? Uilen 6 is nog voorradig en te bestellen door een mailtje te sturen naar uilen@steenuil.nl 

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over