Oe hoe

Ronald van Harxen, STONE | woensdag 20 maart 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 252x

Buitenbeentje

Ik heb even een rondje gemaakt langs alle uilen van de wereld en - echt waar - de oehoe is de enige waarvan de Nederlandse naam niet op -uil eindigt. Een heus buitenbeentje dus. Waarom heet hij eigenlijk zo, en niet ‘grote uil’ of ‘arenduil’?

Bij de buren

Het is aardig om eens te kijken hoe onze naaste buren hem noemen. De Duitsers zeggen Uhu, zeg maar oehoe. In Engeland heet hij Eurasian Eagle-Owl (Euraziatische arenduil), de arend onder de uilen en in Frankrijk Hibou grand-duc (Groothertog Uil), vast naar zijn aristocratische voorkomen. Zakken we wat verder af naar het zuiden dan stuiten we in Spanje op Búho Real en in Portugal op het vergelijkbare Bufo-real, beide te vertalen als koninklijke uil, of koningsuil. Een beetje zoals in Frankrijk, maar dan nog een stapje hoger op de adellijke ladder. Ook in Italië noemen ze hem zo: Gufo reale.

Gaan we verder oostwaarts dan komen we bijvoorbeeld in Polen Puchacz tegen (arenduil), in Hongarije Uhu en in Turkije Puhu. De grappigste naam vind ik wel Kassikak, zo noemen ze hem in Estland. Het schijnt iets als katuil te betekenen, al maakt de automatische vertaling er kattenpoep van.

Roept zijn eigen naam

Samen met wat andere landen hebben wij ervoor gekozen hem oehoe/uhu/puhu te noemen. Daarmee maakt hij het ons heel gemakkelijk, want als je niet weet hoe de uil heet hoef je alleen maar te luisteren: oe hoe. Hij roept zijn eigen naam. Net als bijvoorbeeld de kie vit, grut to of tjif tjaf. In de taalkunde heet zoiets een klanknabootsing, of, om even duur te doen, een onomatopee. Ook de wetenschappelijke naam Bubo Bubo is mogelijk wel een klanknabootsing, al is het dan van iemand met een klein spraakgebrek, want een b (boe boe) hoor ik zelf niet echt.

Oe hoe en u hu.

Man en vrouw zijn overigens aan de roep goed uit elkaar te houden. Net als bij mensen is roep van man wat lager in toonhoogte en bij de vrouw wat hoger: oe hoe tegenover u hu. De roep van de man heeft ook wat meer 'diepgang'. Het schijnt dat zijn roep bij goede weersomstandigheden wel tot op 4 km afstand te horen is. In de afbeelding (spectogram) boven dit artikel zie je beiden in duet. Het begint met een roepende man, waarna de vrouw invalt.

Scheer je weg

De oehoe-roep wordt in twee geheel verschillende situaties geuit: om het territorium mee te verdedigen en om een partner aan te trekken/te behagen. In het najaar - er zwerven dan ongepaarde mannen rond op zoek naar een eigen plek - dient hij om het territorium af te bakenen. Het is dan vooral de man die roept. Het is een signaal naar indringers: hoepel op!

Ik heb zin in seks

In de aanloop naar de eileg in februari bemoeit zich het wijfje er ook mee en ontspint zich niet zelden een luidruchtig duet. Het gaat dan vooral om het verstevigen van de paarband en de seks. Niet zelden wordt er na een opzwepend duet een nummertje gemaakt. Buiten het zicht van de camera, want zo zijn oehoes.

Keizeruil

Arenduil, Hertoguil, Koningsuil, Katuil, allemaal best aardig, maar zou ik hem een nieuwe naan mogen geven dan zou ik kiezen voor Keizeruil, Bubo Ceasar. Daar gaat niets meer boven!

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over