Alle op aarde levende dieren zijn via een stamboom met elkaar verbonden. Vogels en reptielen staan daarin dicht bij elkaar. De 'oervogel' Archeopteryx leefde zo'n 150 miljoen jaar geleden; in 1861 werd een fossiel van deze voorvader van de huidige vogels beschreven: reptiel en vogel tegelijk.
Moederzorg (still uit Youtubefilmpje National Geographic)
Grote verschillen
Heden ten dage lees je die relatief nauwe verwantschap tussen reptielen en vogels er niet meteen aan af. De verschillen in bouw en levenswijze zijn enorm. Bovendien zijn reptielen koudbloedig, en vogels warmbloedig. Dat feit heeft gevolgen voor de mogelijkheden tot broedzorg
Ander verschil: als straks (hopelijk) onze jonge uiltjes uitvliegen zijn ze zowat even groot als papa en mama. Bij reptielen daarentegen doen de kleintjes er nogal wat jaartjes over om de volwassen grootte te bereiken.
Ook overeenkomsten
Overeenkomsten liggen met name in de wijze van voortplanting. Alle vertegenwoordigers van beide groepen leggen eieren. Maar hier houden de overeenkomsten eigenlijk al meteen weer op.
Bij reptielen, zoals bijvoorbeeld de nijlkrokodil, zien de jongen er bij hun geboorte uiterlijk al precies zo uit als hun ouders, maar dan in een kleinere versie. Het duurt nog even (jaren) voordat ze volwassengroot zijn gegroeid. Pas na zo'n jaar of 6 bereiken nijlkrokodillen hun seksuele volwassenheid, en zijn ze klaar om deel te nemen aan de voortplanting.
Vergelijk dat eens met bijvoorbeeld onze uiltjes, als vertegenwoordigers van de groep der vogels. Jonge (steen)uiltjes lijken als ze ter wereld komen niet bepaald op hun ouwelui. Pas na een maand van keihard doorgroeien zit alles er wel op en aan, en zijn ze vrijwel zo groot als hun ouders. De jonge steenuiltjes kunnen dus bij het uitvliegen door het leven als echte steenuil. Binnen het jaar kunnen ze al zelf aan de voortplanting gaan deelnemen.
Broedzorg
Het is in het dierenrijk heel gewoon dat een of beide ouders voor hun nageslacht zorgen. Dat geldt in ieder geval voor alle zoogdieren - denk nu ook even aan de (broed)zorg die je van je ouders hebt genoten- en voor verreweg de meeste vogels. Een bekende uitzondering is de koekoek die de broedzorg liever uitbesteedt.
Onder de koudbloedige reptielen komt broedzorg niet zo vaak voor. Er zijn soorten die de eieren alleen op een beschermde, veilige plek leggen en daarna weer weg gaan, zoals zeeschildpadden dat doen. Prachtig om zo'n grote schildpad in de nacht uit zee te zien komen, een grote kuil op het strand te zien graven om daar vervolgens enkele tientallen eieren in te leggen. Na gedane arbeid vertrekt mevrouw weer na zee, zonder zich nog maar een ogenblik om haar nageslacht te bekommeren. Het warme zand zorgt er voor dat de eieren worden uitgebroed. Als de kleintjes uit hun ei kruipen moeten ze zo rap mogelijk het veilige (nou ja...) water zien te bereiken, terwijl ze belaagd worden door talloze gretige rovers bij wie het water in de mond loopt bij de aanblik van dergelijke lekkere hapjes.
Jonge krokodilletjes zijn daarbij vergeleken beter af. Ook Ma Croc legt haar eieren in het warme zand, meestal ergens langs een rivier, maar blijft in de buurt. Als de eieren uitkomen neemt ze zoveel mogelijk jongen in haar vervaarlijke bek om ze naar het veilige water te brengen (foto). Ook daarna blijven de jongen nog een aantal weken onder bescheming van malief.
Hoe de broedzorg bij de steenuil verloopt kunnen wij 24/24uur bekijken. Zij worden kundig en met veel zorg groot gebracht. De bescherming duurt voort tot ze zelfstandig zijn. Bij steenuilen komt dat moment doorgaans in de loop van oktober. Dan vangt ook voor de nieuwe generatie een onzekere toekomst aan.
Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten.
Bezoek de website van STONE
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
