Kerkuilen krijgen ringen voor onderzoek. Waar hangen ze uit, hoe oud worden ze? De antwoorden op deze vragen leiden tot een bescherming van de soort. Om een uil te mogen ringen moet je een opleiding hebben gevolgd. Een van die ringers is Rein Beentjes. Hij verteld het volgende verhaal.
Foto Olav Nordhus
Het begon met een e-mail….
Rein: “Het ringen van kerkuilen doe je als hobby, maar ook om bij te dragen aan wetenschappelijk onderzoek naar bijvoorbeeld geboorte, verspreiding en soorttotalen van kerkuilen. Natuurlijk hoop je ook om ooit een bijzonderheid terug gemeld te krijgen, als een door jou geringde kerkuil ergens wordt aangetroffen. Die hoop werd bij mijn vaste vogel- en ringmaat Michiel Kok en mij de afgelopen dagen bewaarheid. Vrijdagmorgen 19 maart ontving ik namelijk een e-mail van het Vogeltrekstation, waar alle ringgegevens worden beheerd en bewaakt. Al snel denk je dan: o, jee, zal ik iets fout hebben gedaan? Want het Vogeltrekstation kent, terecht, nogal een streng protocol met betrekking tot het ringen van vogels. Maar al snel kom ik erachter dat dit wel een heel bijzondere mail is. Miriam van het Vogeltrekstation meldt mij dat een door Michiel en mij geringde kerkuil op 12 maart is gevonden in Noorwegen!"
Een verre melding…
“Noorwegen? Lees ik het goed? Dacht ik. Ja, het staat er echt. De meest verre melding tot nu toe is ongeveer van 60 kilometer ver en dit: zo’n 1400! Het blijkt dat in Sandefjord in Noorwegen ‘onze’ uil, nummer x.xxx.530, dood is aangetroffen in een schuur. Uitgehongerd als gevolg van de gevallen sneeuw en mogelijk de vermoeienissen van de verre reis; slechts 205 gram licht. Vel over been dus. Voor de kenners: ik noem niet het gehele nummer, omdat de melding vanuit Noorwegen in de systemen nog moet plaatsvinden. De boer die de uil vond, wilde het beest weggooien, maar gelukkig was er een kennis die het toch wel raadzaam vond om de vondst te melden bij de Vogelwacht aldaar. Andrew C. Clarke uit Horten, een ringer en fervent dierenfotograaf, kreeg het beest in handen en wist dat het bijzonder was. Hij schreef een e-mail aan het Vogeltrekstation in Nederland om verdere gegevens op te vragen en Miriam kon uit de systemen halen dat wij het beest geringd hadden en berichtte ons.”
Uitwisseling van gegevens…
“Nog vol van deze ‘topscore’, schrijf ik Andrew terug en in enkele dagen wisselen we enthousiast alle gegevens uit. Het blijkt dat in deze provincie pas drie keer eerder een kerkuil te zijn waargenomen (in een gebied van 17.500 km2. Andrew meldt dat er 1934 een was geschoten, in 1962 een dood was gevonden en dat in 2005 er een uil werd geringd. Voor ons van groter is dat dit de eerste Nederlandse kerkuil ooit is die werd teruggevonden in Noorwegen! De vondst wordt door Andrew dermate van belang gevonden, dat hij een poging gaat wagen om de uil op te zetten en het in een museum onder te brengen. Als ik mijn ringbestanden nazie, blijken we de uil op 28 augustus 2020 geringd te hebben op een boerderij op de grens van Assendelft. Het nest bestond uit 5 jongen en werd uitgebroed in een nestkast dat elk jaar succesvol is. De betreffende uil wordt door ons geregistreerd als ‘vrouw; 359 gram zwaar en ongeveer 46 dagen oud’. Helaas is het avontuurlijke dier dus nog geen jaar oud geworden. Als we uitgaan van het uitvliegen rond half tot eind september, heeft het slechts een goed half jaar rond gevlogen. In een koud en nat najaar en een strenge koude periode in de winter. Het dappere beest had beter lot verdiend!”
En terug gemeld aan de eigenaar van de nestkast
“Uiteraard heb ik ook direct de kasthouder op het adres waar de uil is grootgebracht geïnformeerd. Ook hij was uitermate verrast. Temeer omdat op hetzelfde adres enkele jaren geleden een torenvalk is geboren, die in het jaar daarop terug gemeld werd in Pingjum, Friesland. Precies naast de vakantiewoning van schoonvader van deze boer! Een broedadres met een bijzonder ‘gouden randje’.”
De stichting Kerkuilenwerkgroep heeft tot doel het ‘beschermen van de kerkuil’ door ‘het geven van voorlichting en educatie, door het plaatsen van nestkasten en het verzamelen en registreren van gegevens’. De stichting is een overkoepelende landelijke organisatie met ongeveer 1.000 vrijwilligers, die werkzaam zijn in 16 regio’s die landelijk ruim 10.000 kerkuilnestkasten beheren en controleren. Dankzij de inspanningen van deze vrijwilligers en de medewerking van boeren en burgers is de broedpopulatie van kerkuilen toegenomen van ongeveer 100 broedparen eind jaren ’70 tot 3.000 nu. Meer weten?
Bezoek de website van Kerkuilenwerkgroep Nederland
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
