Nesten van steenuilen worden soms leeggeroofd. Waarom? Eieren en kuikens zijn handelswaar. Veel mensen vinden het leuk, een uiltje in huis. Het mag van de wet, maar de uil moet in gevangenschap zijn geboren. De juiste papieren en een gesloten voetring zijn de voorwaarden. Ruimte voor sjoemelen….
Merel mobt steenuil (foto: Pozzonovo, Italië)
Of het wel kan, een steenuil aan de natuur onttrekken voor eigen gebruik..... de Nederlandse schilder Jan Mankes (1889-1920) zal niet met die vraag hebben gezeten. Nesten van steenuilen uithalen gebeurde in zijn tijd waarschijnlijk nog volop. Voor thuis, of om als lokvogel te gebruiken.
Steenuil als lokvogel
Als de steenuil zich bij dag vertoont reageren zangvogels uit de buurt vaak met alarmgeroep of ze belagen de uil met zijn allen in een poging hem weg te jagen. Geen wonder, de steenuil prikt graag een vorkje zangvogel voor de maaltijd. De meest dappere onder hen is de merel; die durft het aan om (schijn)aanvallen op de uil uit te voeren. Dit gedrag wordt ‘mobbing’ genoemd.
In de middeleeuwen werd van dit principe gebruik gemaakt door steenuilen als lokvogel in te zetten bij de vogelvangst. Dat gebeurde In grote delen van Europa. Het valt te vrezen dat dit gebruik nog niet overal is uitgestorven.
Als de door de (vaak met rinkelende belletjes uitgeruste) uil aangetrokken zangvogels neerstreken op de lijmstokjes waren ze uiteraard de sigaar (of het haasje). Aan deze bedrieglijke verleiding is nog een fraaie religieuze symboliek gekoppeld: op vergelijkbare manier stort de duivel mensen met aardse ijdelheden in het verderf, namelijk naar de hel.
Citaat
Aan de Etymologiebank ontleen ik tenslotte dit citaat:
De predikant J.F. Martinet geeft in zijn ‘Katechismus der Natuur’ (1778) een duidelijke beschrijving van de vangst met lijmstokjes: “.... zet eenen Uil vast op eene kruk, in een land naby heggen of bosschen, met lymstokjes aan dezelve vastgemaakt. Zo dra het kleine Pluimgedierte zynen vyand bemerkt, en wel dat hy vast zit, roepen zy dit met verheugde stemmen elkanderen toe, waarop zy besluiten, hem eenen algemeenen oorlog aan te doen. Zy verzamelen zich derhalven, en vallen dan op hem aan met een geweldig geschreeuw: de kleine lymtakjes, aan de kruk gehegt, in het naderen ziende, gaan zy, geen kwaad vermoedende, daarop zitten, om hem van naby te bevegten, of raaken ze dezelven, in het toevliegen, met hunne vlerken aan, zy kleeven aanstonds daaraan vast, en, hier door magteloos gemaakt, vallen ze op de grond neer, en worden door den Vogelaar opgenomen en gevangen.”
Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten.
Bezoek de website van STONE
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
