Sommige dieren houden gewoon van structuur. Dit kan een handige eigenschap zijn (voor ons) want dat maakt ze voorspelbaar. Ook al is het nog steeds moeilijk te voorspellen of koolmezen een bepaalde kast gaan kiezen, wanneer ze gekozen hebben (joehoe!), weten we voor eventjes weer wat er gaat komen.
De bouw van een koolmeesnest wordt via een strak protocol uitgevoerd. Zo strak dat koolmeesonderzoekers specifieke afkortingen kunnen gebruiken voor de verschillende fases van de nestbouw.
wM: weinig Mos: paar plukjes mos op de bodem vM: veel Mos: bijna hele bodem bedekt met mos HvN: Half vol Nest: flinke laag van mos bijna N: bijna Nest: dikke laag mos en haartjes N: Nest: dikke laag mos, haartjes en broedkuiltje
Bijna elk koolmeesnest doorloopt deze fases. Dat is handig want dan weten de onderzoekers hoe snel ze eitjes kunnen verwachten en ook of alle koolmezen in het onderzoeksbos op ongeveer het zelfde moment gaan leggen. De mezen geven ons zo een kleine hint van hoe hectisch het veldseizoen waarschijnlijk gaat worden.
Maar naast dat het praktisch is voor de koolmeesonderzoekers, is het natuurlijk ook ontzettend bijzonder. Vooral als je bedenkt dat het voor een groot deel van deze nestbouwende koolmeesvrouwtjes de eerste keer is dat ze een nest bouwen. Ze hebben het hun moeder nooit zien doen en toch bouwen ze (bijna) allemaal het nest op precies dezelfde koolmees specifieke manier: een dikke onderlaag van mos, een warme bovenlaag van schapenwol, konijnenhaar, hondenhaar en/of een kleurijke wolle trui en als laatste een subtiel broedkuiltje. Geen extravagante duivenveren, waar pimpels vaak mee aan komen zetten. Maar gewoon een lekker warm, functioneel nest.
Het doorlopen van al deze fases kost (gelukkig) wel wat tijd. En elk ei dat het vrouwtje straks gaat leggen zal ongeveer 10 procent van haar lichaamsgewicht wegen, dus ze moet ook eerst nog wat reserves opbouwen. Dit geeft de onderzoekers en de webcam kijkers wat tijd om in de startblokken te gaan staan.
Al zijn er natuurlijk ook altijd mezen die, als het moet, een nest in twee dagen af kunnen hebben, inclusief eitjes. Ik ben dan ook heel benieuwd welk protocol onze Beleef de Lente mezen aan het volgen zijn.
Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet fundamenteel en strategisch ecologisch onderzoek. Met meer dan 300 onderzoekers en studenten is het NIOO één van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
De NIOO-ers bestuderen organismen, populaties, levensgemeenschappen en ecosystemen. Samen onderzoeken ze de volle breedte van planten-, dier- en microbiële ecologie, zowel op het land als in het water.
Bezoek de website van NIOO
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
