Iedereen zegt dat het goed gaat met de lepelaars. Dat lijkt ook wel zo. Het aantal broedpaar is immers toegenomen van rond de 200 in de jaren zestig en zeventig tot boven de 3.000 de laatste drie jaar. Toch heeft Petra de Goeij van de Werkgroep Lepelaar bedenkingen. We laten haar aan het woord.
Populatie-ontwikkeling van de lepelaars in Nederland. Bron: Werkgroep Lepelaar
Petra de Goeij van de Werkgroep Lepelaar: "Begin jaren negentig is de sterke groei begonnen. Van 1962 tot en met 1979 waren er slechts 5 tot 6 grote kolonies in heel Nederland: het Naardermeer, Zwanenwater, de Muy en de Geul beiden op Texel, Terschelling en de Oostvaardersplassen. Vanaf 1979 groeide het aantal kolonies gestaag. Vanaf 1997 kwam het aantal boven de 20 en toen ging het hard, met als maximum 63 kolonies in de jaren 2017 en 2018."
De vos verjoeg de lepelaar naar de Wadden
Petra vervolgt: "De situatie is nu wel heel anders dan zo’n 30 jaar geleden. In 1988 verdween de beroemde lepelaarkolonie van het Naardermeer. In de jaren tachtig kregen ook de lepelaars in het Zwanenwater en in de Oostvaardersplassen het moeilijk door de komst van de vos. En eigenlijk lijkt het erop dat juist met de komst van de vos de lepelaars andere plekken zijn gaan zoeken. Die hebben ze allereerst op de Waddeneilanden gevonden. Want in 1983 ontdekten de lepelaars de Schorren op Texel en Bomenland op Vlieland en in 1992 Schiermonnikoog. Intussen was in 1989 ook het eiland in het Quackjeswater ontdekt als broedplek. Hier zijn ze sindsdien altijd gebleven met een maximum van maar liefst 277 broedpaar in 2018. De lepelaars vonden dus plekken waar de vos niet kan komen."
Aantal in de Delta loopt op
"Inmiddels hebben de lepelaars alle Waddeneilanden van Nederland gevonden, maar hebben ze ook het vasteland en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta gekoloniseerd. Vanaf 2007 is het aantal in de Delta het aantal op het vasteland gepasseerd. Wat opvalt, is dat er heel veel kleine kolonies zijn ontstaan op het vasteland. Soms broedt er ergens een paartje voor een jaar of twee, maar dan zet dat niet door. Een mooi voorbeeld is een paartje in het Sloterpark, dat na twee jaar popconcerten er de brui aan gaf. En een paartje in Arcen in Limburg, toch ook niet echt een plek waar je aan lepelaars denkt…."
Helft West-Europese populatie broedt in Nederland
"Nu dus maar liefst 3.000 paar. Is het veel?", vraagt Petra zich af. "Als je bedenkt dat er in Nederland tegen de 20.000 aalscholvers broeden, dan zijn die 3.000 lepelaars niet veel. De 3.000 paar in Nederland is meer dan de helft van de hele West-Europese populatie. In goede jaren is de totale Europese populatie zo’n 5.000 paar. Spanje maakt daar dan een groot deel van uit. Maar bij droogte, zoals in de afgelopen jaren, broeden er in de Coto Donâna geen lepelaars en is het aandeel in Nederland dus nog groter."
Kolonies op de Wadden aan hun max?
"Uit onderzoek op de Waddeneilanden is naar voren gekomen dat het broedsucces (het aantal uitgevlogen jongen per ouderpaar) van de lepelaars afneemt als de kolonie groeit. Dan vliegt er gemiddeld minder dan een jong per nest uit. Aangezien er op de Waddeneilanden genoeg plek is om te broeden, lijkt het erop dat voedsel de beperkende factor is. Er zit niet genoeg kleine vis in de Waddenzee. Daar is de populatie waarschijnlijk op de maximale grootte. De lepelaars van de Buitenliede brengen wel 2 of 3 kuikens groot. Die weten tot nu toe genoeg voedsel te vinden", concludeert Petra.
Vaak weten lepelaars maar een jong per nest groot te brengen. Foto Mars Gremmen
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
