Onbewoonde nestkast? Dit kun je doen

Dit bericht is voor jou als jouw nestkast de hele lente en zomer leeg heeft gestaan. Als de koolmezen hoopvol je nestkastje kwamen bezichtigen, maar de koop steeds niet door ging. Er zijn nooit garanties, maar wel flink wat mogelijkheden om de nestplek aantrekkelijker voor ze te maken. Je kunt deze adviezen direct gebruiken, als je maar zeker weet dat de kast niet toch onverwacht in gebruik is.

Als jouw nestkast wél is gebruikt en alle jongen zijn uitgevlogen, is het nu tijd voor de herfst-schoonmaak!

Het is moeilijk exact te zeggen waarom een nestkast niet wordt gebruikt, maar een paar dingen weten we wel. Zo hangt de plaats die een vogel kiest voor zijn nest samen met onder meer vier factoren.

1. Is er genoeg voedsel in de omgeving te vinden?
2. Is de plek veilig?
3. Is de plek goed te bereiken?
4. Zijn er veel concurrenten in de buurt?

Die concurrenten kun je niet voorkomen, maar de andere factoren kun je wel beïnvloeden. Zorg dus voor voldoende (natuurlijk) voedsel in de tuin en hang de nestkast strategisch op.

Het gaat bij deze tips om nestkasten voor kleine holenbroeders zoals de koolmees. 
Hang de nestkast...

• ...op een rustige plek, zodat de vogels zich veilig voelen en naar binnen durven. Dus niet direct naast het terras, als je daar in het voorjaar zelf vaak zit.
• ...op minimaal twee meter hoogte zodat katten er niet al te makkelijk bij kunnen. Monteer eventueel afstaand gaas om de boomstam als het huisje aan een boom hangt.
• ...zo dat er een vrije aanvliegroute is, dus zonder takken direct voor de opening.
• ...niet te dicht bij een andere nestkast, want als ze te dicht op elkaar hangen worden ze meestal niet allemaal in gebruik genomen. Veel vogels hebben in de broedtijd namelijk een territorium. Hang kasten voor verschillende soorten minimaal drie meter uit elkaar en kasten voor dezelfde soort minimaal tien meter.
• ...liefst vóór maart op en bij voorkeur al in het najaar. Dan kan hij in de winter als slaapplaats dienen.
• ...in een vogelvriendelijke tuin met een boompje of struiken, bloeiende bloemen, een grasveldje en een waterschaal. Een nestkast in een betegelde tuin met een kale schutting is als een huis in de woestijn voor vogels.

Als de kast inderdaad wordt bewoond, kan er ook nog wat misgaan met de eieren of jongen. Help de ouders waar het kan, om hun kuikens gezond groot te krijgen.

->Let op zon en wind

Of de jongen gezond groot worden, hangt ten eerste samen met waar en hoe de nestkast hangt.

• Niet in de volle zon, dus liever niet op het zuiden. Anders wordt het in de zomer gevaarlijk warm binnen.
• Beschut tegen de wind. De invliegopening kan het beste op het noordoosten zijn gericht, want de wind komt in Nederland vaak uit het zuidwesten.
• Stevig, zodat hij niet kan slingeren of vallen.

->Voorkom verstoring

Daarbij is het belangrijk om verstoring te voorkomen. Kijk dus niet in de nestkast, hoe aanlokkelijk het ook is! Er is op ieder moment in het broedseizoen een kans dat het nest daardoor wordt verlaten en de eieren dus niet uitkomen of de jongen doodgaan. Ter indicatie: de meeste zangvogels broeden ongeveer twee weken en daarna duurt het ook  ongeveer twee weken voordat de jongen uitvliegen.

->Kies geschikt materiaal

Als je een nestkast maakt of koopt, kies dan voor massief hout met een dikte van minimaal 1,5 centimeter. Dat reguleert de temperatuur en vochtigheid in de nestkast goed. Andere geschikte materialen zijn ongeglazuurd keramiek of houtbeton.

Ongeschikt zijn: geglazuurd keramiek, karton, plastic, glas, PVC, of multiplex. Met deze materialen wordt het klimaat in de nestkast níet goed gereguleerd. Dan ontstaat er bijvoorbeeld condens aan de binnenkant en dat kan tot schimmelvorming leiden. Of de temperatuur is niet stabiel waardoor het bijvoorbeeld te snel opwarmt.

->Een mooi kleurtje erop?

Ten slotte is het van belang dat je de binnenkant van de kast onbewerkt laat. De nestkasten die Vogelbescherming verkoopt zijn geïmpregneerd, die kun je zo ophangen. Als je zelf een nestkast maakt, kun je deze aan de buitenkant behandelen met een milieuvriendelijke olie, of een verf of buitenbeits op waterbasis. De kleur maakt niet uit. Vogels kunnen over het algemeen goed kleuren zien, maar hebben voor zover ons bekend geen grote voor- of afkeuren wat betreft de nestkast-kleuren.

Soms heb je er alles aan gedaan en gaat het toch nog mis. Dat is een teleurstelling, maar er is weinig aan te doen. Een nestje kan om verschillende redenen worden verlaten. Bij jonge, onervaren vogels gebeurt het af en toe dat ze spontaan zonder duidelijke reden een nestje in de steek laten. Soms hangt het vertrek samen met een verandering in de omgeving, zoals een nieuw paartje dat te dichtbij is komen broeden, het kappen van bomen of struiken in de omgeving, of de komst van een predator. Dan kan het paartje besluiten om elders opnieuw te beginnen.

Soms is het simpelweg te zwaar voor een overgebleven ouder als er iets met de andere ouder is gebeurd. Dan wordt het nest daarom verlaten. Hij of zij gaat daarna op zoek naar een nieuwe partner en probeert het opnieuw.