Een dwars vogelboek

‘Het dwarse vogelboek’, heet het werk van Siegfried Woldhek. Met als ondertitel: ‘angsthazen, showpikken en andere vogels’. De manier waarop de gefotografeerde vogels in het boek zijn gecategoriseerd, wijkt prettig af van traditionele ornithologie.

In plaats van de meeuwen, eenden, roofvogels en steltlopers bij elkaar te zetten, heeft hij families gemaakt van ‘vocalisten’ (zingende vogels met hun bek wijd open), ‘vechtersbazen’, ‘vliegers’, ‘witogen’ en ‘misbaksels’. Hij schrijft: “De hoofdstukken gaan over zaken die iedereen kan zien, ook zonder dat je de naam van de desbetreffende vogels kent. Het openen van de zintuigen en het toelaten van vragen en verwondering is voldoende.”

“Sinds een paar jaar ben ik aan het fotograferen geslagen. Ik had een bak vol foto’s op mijn computer en wilde daar iets mee doen. Ik ben apetrots op de aanbeveling van Frans Lanting op het omslag, maar weet heus wel dat het niet allemaal wereldfoto’s zijn, al zitten er wel een paar leuke tussen.

Ik merk dat mensen het leuk vinden om iets méér over een vogel te leren dan alleen hun naam. Als ik een boerenzwaluw aanwijs en zeg: ‘Dat beestje van 10 gram is net terug uit Afrika. Moet je je die vlucht eens voorstellen…’ De afgelopen dertig jaar is er veel ontdekt over vogels en in de tekstjes in het boek probeer ik het belangrijkste daarvan te delen.”

“Een andere aanleiding voor het maken van het boek is een groeiende ergernis dat het vogels kijken synoniem dreigt te worden aan rondjakkeren om vinkjes te kunnen zetten bij de soorten. Voor mij heeft vogels kijken te maken met ervaren wat zich voordoet: je zintuigen openzetten, je verbazen, genieten. Contemplatie, in plaats van op zoek naar nog meer prikkels.”

“Eerder was mijn gedachte: goede vogelfoto’s worden toch wel gemaakt en daarvoor moet je zware apparatuur meesjouwen. Inmiddels zijn de camera’s veel kleiner en beter. Bovendien heb ik sinds ik gepensioneerd ben – naast het tekenen had ik altijd banen als directeur – meer tijd om buiten te zijn.”

“Er zit nu een moment in van jacht, pakken, hebben. Met als bonus dat je, als je de beelden terugkijkt, dingen ziet die je met het oog of de verrekijker niet had gezien. Gedrag, een bepaalde houding of een opeenvolging van houdingen.”

“Vanuit mijn huis in Giethoorn pak ik vaak de boot of de fiets. Wij zijn gezegend met een buitengewoon vogelrijke omgeving. De purperreigers lopen hier over het gras. Maar ook gekraagde roodstaart, kleine karekiet, rietzanger, blauwborst en ijsvogel zie ik voor de deur. Verder heb ik de afgelopen jaren veel mooie reizen gemaakt naar de Sarengeti, Antarctica, Spitsbergen.”

“Ik pak mijn camera erbij als het lijkt alsof er iets gaat gebeuren. In de inleiding van het boek staat een foto van een middelste zaagbek die door het spiegelbeeld van een knobbelzwaan zwemt. Ik zag dat de zaagbek op de zwaan af zwom en dacht hé, dat wordt een interessant beeld.”

“Lastige vraag. Bij elke foto weet ik nog waar het was en hoe het er rook, dat komt er ook allemaal bij. Er zit een foto bij van een groep Kaapse duiven, allemaal zwart-wit tegen een donkere zee, die in formatie langs kwam zeilen – allemaal ongeveer in dezelfde houding. Dat was tijdens een storm op een boot naar Antarctica. Ik moest me met handen en voeten vasthouden. Die hele beleving van de elementen was fantastisch! Zo kan ik over alle foto’s wel iets vertellen.”

“Er lijkt een groeiende groep mensen die vogels leuk vindt, maar die dat nauwelijks durft te bekennen omdat ze er weinig van weten. Ik wil benadrukken dat je veel van vogels kunt zien en horen, zonder dat je de naam hoeft te kennen. Ik wil de vragen en de verwondering die bij mensen opkomt legitimeren.”

Het Dwarse Vogelboek van Siegfried Woldhek is te koop in de (web)winkel van Vogelbescherming.