Door
Theunis Piersma
hoogleraar Trekvogelecologie
Goede tijden – slechte tijden
Geplaatst op 1 juli 2015
Voortdurend meereizen met trekvogels, kleurringen aflezen op de prachtigste plekken... ik beleef zulk werk als een gigantisch voorrecht. Maar zulk onderzoek vergt voortdurende inspanningen van capabele en ervaren mensen. Al dit schaarse talent verdient een inkomen en moet kunnen reizen. Waarnemingsprogramma’s, zoals die aan wad- en weidevogels van het Global Flyway Network, zijn dus duur. De financiering hangt eerlijk gezegd als een molensteen om mijn nek. De motivatie om er toch voor te blijven vechten komt uit mijn overtuiging dat we juist zulke langdurige ‘ketenwaarnemingen’ nodig hebben. Anders kun je misschien achteraf wel een achteruitgang in een populatie constateren, maar zul je nooit de oorzaak kunnen achterhalen. Overigens zijn zulke klappen niet per se dramatisch. Een soort zou de wereld overspoelen als niet ergens in zijn levenscyclus beperkingen zitten.
Voedselgebrek op de Wadden, tegenwind boven de Sahara, slecht broedsucces in Siberië... bij trekvogels kunnen ‘beperkingen’ overal in het jaar, en op vele plaatsen, optreden. Onlangs publiceerde een Russische bioloog uit onze onderzoeksgroep, Eldar Rakhimberdiev, een even eenvoudig als revolutionair ecologisch inzicht: een trekvogelpopulatie die in evenwicht is, laat in de loop van het jaar geen sterftepieken zien! Als er gedurende een bepaalde tijd van het jaar wél sprake is van een verhoogde sterfte, dan weten we dat daar een probleem zit. En dat is precies wat we momenteel meten bij kanoeten tijdens hun overwintering op de Banc d’Arguin in Mauretanië, en bij andere steltlopers in de Gele Zee, tijdens hun trek van Australië naar de Oost-Siberische broedgebieden.
Alleen door continu te meten kunnen we erbij zijn en leren van problemen. Als we pas beginnen met kijken nadat de aantallen van een soort gekelderd zijn, hebben we het belangrijkste deel van het verhaal gemist. Voor effectieve natuurbescherming moeten we de oorzaken van af- en toenames weten. Daarom blijf ik vechten voor het volhouden van dure ‘ketenwaarnemingen’. Zo simpel is het.
