Zwarte ibis
Glossy Ibis, Plegadis falcinellus - Ibissen (Threskiornithidae)
De zwarte ibis is een opportunistische soort van Zuid-Europa. De zwarte ibis kent enorme populatiefluctuaties. Rond 2000 waren veel Zuid-Europese populaties sterk geslonken; tien jaar later zijn die populaties alweer sterk groeiende en worden broedpogingen gemeld in Noordwest-Europa. De soort is onmiskenbaar door zijn donkere kleur en kromme snavel.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De combinatie van donkere, middelgrote reigerachtige vogel met lange kromme snavel sluit elke andere inheemse soort uit. Vogel is niet zwart (al kan het wel zo lijken), maar glanzend bruin op kop, nek en rug. De vleugels zijn glanzend groen. Adult zomerkleed heeft witte strepen vanaf oog rondom snavel; winterkleed wordt minder glanzend (bruinzwart) en krijgt witte streping op kop en nek. Juveniele vogel als adult winter maar uniform dofgroen zonder kleurverschil in lichaam en vleugel. In vlucht goed te herkennen aan kromme snavel, lange nek en lange poten, maar lijkt op aalscholver in vlucht.
Geluid
Zwijgzaam, soms wat gekraak en geknor.
48,5-66 cm, spanwijdte 80-95 cm
Vogelbescherming-optiek en andere topmerken
Leefwijze
Broeden
Broedt april-juni, vaak met andere reigers, in bomen naast moeras. Heeft één legsel met meestal 3-4 eieren (2-6). Broedduur 20-23 dagen. Koloniebroeder. Heeft nest van riet en takjes bekleed met bladeren en plantaardige materialen in bomen naast moeras (bijv. wilg), vaak in de buurt van reigersoorten of ooievaars. Jongen vliegvlug na 25-28 dagen.
Leefgebied
Moerassen, ondiepe meren, lagunes, soms kwelders, en natte weilanden met sloten. Overnacht en broedt in bomen hier niet ver vandaan, zoals wilgen en tamarisken.
Voedsel
Dieet beslaat voornamelijk insecten, zoals watertorren, bootsmannetjes, libellen (larven maar ook imago's), vliegen, sprinkhanen, krekels en schietmotten; soms ook krabben, kreeftachtigen en kleine vissen. Foerageert vaak als een strandloper of ruiter, lopend en continu pikkend, maar soms ook zoals een reiger.
Vogeltrek
Normaliter trekvogel. Vogels uit Zuid-Europa overwinteren in Marokko en Afrika bezuiden de Sahara. Kan soms in grote, dwarrelende groepen trekken, minder strak dan ganzen, kraanvogels of reigers, meer als aalscholvers. Steeds vaker blijven groeiende populaties in Zuidwest-Europa (Spanje en Zuid-Frankrijk). Vertoont ook nomadische trekbewegingen waardoor snel nieuwe gebieden worden gekoloniseerd.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
jaargast in uiterst klein aantal
Het jaarlijkse voorkomen in Nederland is sterk wisselvallig, met soms een influx zoals in 1932, 1994 en 2013. Kan het hele jaar worden waargenomen, iets vaker in april-juni en nog iets vaker in september-november. Sinds 2011 enorm stijgende trend, met piek in 2014. Door nomadisch gedrag zijn toekomstige ontwikkelingen onvoorspelbaar, maar recent ook waarnemingen van vogels die met takken slepen, dus een broedgeval in Nederland is niet ondenkbaar.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 0 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-20 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Met name moeras- en plasdrasgebieden in Noord- en Zuid-Holland, Lauwersmeer en natuurontwikkeling ten oosten van Groningen-stad.
In Europa
Broedvogel in Spanje, Portugal, Zuid-Frankrijk, Italië en Balken (voornamelijk Griekenland en Turkije). In de landen direct ten noorden hiervan regelmatig als trekvogel waargenomen.
Meer informatie
Bescherming
Geldt internationaal niet als een bedreigde soort. Heeft wel te lijden van het verlies van geschikt leefgebied door verdroging van wetlands, het gebruik van pesticiden en verstoring.
Wet- en regelgeving
De zwarte ibis is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn zwarte ibissen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de zwarte ibis wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal