Steenarend
Golden Eagle, Aquila chrysaetos - Sperwerachtigen (Accipitridae)
De steenarend is een zeer zeldzame soort die slechts een aantal keer in Nederland is vastgesteld, gemiddeld eens in de vier jaar, met de nadruk op de wintermaanden. Het is een echte typische arend: groot, bruin en hoog cirkelend op zoek naar een prooi. Het is een van de algemeenste arendsoorten in Europa, voor veel Nederlanders bekend van vakantie in bijvoorbeeld de Alpen, Spanje of Scandinavië.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Grote arend met lange vleugels en opvallend lange staart. Vleugels zijn aan de basis versmald. Donkerbruin kleed met een licht- of roodbruin achterhoofd. Adulte vogels hebben grijze staart- en slagpennen met enkele donkere banden en zwarte toppen. Op de bovenvleugel loopt vaak een lichte band. Onvolwassen vogels hebben een grote witte vlek op de ondervleugel en een witte staartbasis.
Geluid
Buiten broedgebied zwijgzaam. Zang een serie van stijgende "kjie-kjie-kjie"-klanken. Roep vaak een enkele versie daarvan, ook heser.
66-9o cm, spanwijdte 180-234 cm
Leefwijze
Broeden
Begint in maart-april met broeden. Heeft één legsel met 1-3 eieren. Broedduur 41-45 dagen. Vrijwel alleen het vrouwtje broedt. Groot nest van stokken en takken en bekleed met groen bij voorkeur op rotswand, maar soms ook in de kruin van een boom. Het nest wordt vaak hergebruikt en kan dan steeds hoger worden. Jongste kuiken valt vaak ten prooi aan de oudere jongen. Jonge vogels vliegvlug na 65-80 dagen.
Leefgebied
Grote, open of halfopen onaangetaste gebieden met grote bomen of kliffen voor nestgelegenheid.
Voedsel
Vogels en zoogdieren, variërend van muizen tot steenbokken en herten. Steenarenden eten daarnaast ook soms aas.
Vogeltrek
Sommige populaties zijn standvogel, met name de noordelijke populaties in Amerika trekken vanwege de afnemende hoeveelheid voedsel. Trek begint doorgaans in september - oktober en vogels keren al terug in januari - februari voor het verdedigen van territorium. Arenden zijn dagtrekkers en vliegen vaak alleen, soms op grote hoogte.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
Populaties in Europa zijn stabiel, maar op sommige plekken (Schotland) worden arenden bejaagd vanwege de druk op jachtwild (hoenders).
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Vaak worden buizerds verward met diverse soorten arenden. Arenden zijn echter enórm groot, en zelfs als je er vrij zeker van bent een arend op de foto te hebben, dan is het handiger om goed op de kenmerken te letten: inschatten van grootte kan vaak erg bedrieglijk zijn.
In Europa
Schotland, Scandinavië, Noord-Rusland, de Baltische staten, het Iberisch schiereiland, Corsica, Sardinië, Italië, de Balkan, de Alpen, de Karpaten, Griekenland en de Kaukasus.
Meer informatie
Bescherming
De steenarend geldt niet als bedreigd. De soort heeft wel te lijden onder (illegale) jacht, vergiftiging en minder prooidieren zoals konijnen. In Spanje gaat de soort achteruit. Recent is het in Spanje ook toegestaan dat vee preventief Diclofenac krijgt, een ontstekingsremmer. Net als voor gieren is het eten van zulke kadavers dodelijk. In Noorwegen wordt de steenarend verantwoordelijk gehouden voor het doden van vee en is de jacht op de soort in bepaalde gebieden weer geopend.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in BirdLife-verband in voor de Europese natuur. Dat betekent onder meer inzet tegen het illegaal doden van vogels.
Wat kun jij doen
In Europees verband kan de Nederlands overheid zich veel sterker maken voor de natuur. Onder meer door andere landen te wijzen op hun verplichtingen en het beter uitvoeren van de Vogel- en Habitatrichtlijn.
Meer weten?
Actuele berichten
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De steenarend is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn steenarenden beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de steenarend wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal