Navigatie overslaan
Steenloper / Elwin van der Kolk

Steenloper

Ruddy Turnstone, Arenaria interpres - Strandlopers (Scolopacidae)

De steenloper komt voor in het noorden van het hele noordelijk halfrond, dus ook in Noord-Amerika. Nederland wordt zelfs bezocht door Noord-Canadese broedvogels. Hij foerageert op kenmerkende wijze, waarbij hij met zijn snavel allerlei materiaal (schelpen, steentjes, zeewier) omkiept om te kijken of er iets onder zit (vandaar de Engelse naam 'turnstone'). Steenlopers zijn onmiskenbaar, vooral in het prachtkleed en aan de kust vooral op dijken en strekdammen te vinden.

Steenloper / Agami

Herkenning

Onmiskenbaar met kenmerkende tekening op kop en borst, oranjebruine met zwarte bovendelen, korte oranje poten en korte snavel. Jonge vogels en vogels in winterkleed grijs, zwart, wit, maar nog steeds makkelijk herkenbaar. Heeft in vlucht opvallende witte stuit en rug, zwart-witte staart en witte vleugelstrepen en schoudervlekken.

Geluid

Explosief "tuuh", daarnaast ook andere geluiden.


21–26 cm, spanwijdte 50–57 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten. Veel plezier!

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Territoriaal in de broedtijd, kunnen in optimaal leefgebied dicht bij elkaar broeden. Nest een ondiep kuiltje, spaarzaam bekleed met plantenmateriaal, op open plekken of verborgen in de vegetatie. Legtijd midden mei tot begin juli. Eén broedsel, meestal vier eieren. Broedduur 22-24 dagen, beide geslachten broeden. Jongen zijn nestvlieders, vliegvlug na 19-21 dagen. Jongen worden door beide ouders verzorgd, maar vrouwtje verlaat al voor het uitvliegen de jongen.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

Buiten de broedtijd aan de kust, vooral op harde, stenige ondergrond (dijken, strekdammen). Ook op het wad, op zandplaten en schelpdierbanken, op kwelders, op het strand en in kort grasland vlakbij de kust. Op doortrek in het binnenland soms aan zoetwaterplasjes en op slik. Broedt op stenige vlaktes aan de kust, moerasachtige hellingen en op toendra. Altijd in de buurt van natte plekken.

Voedsel

Buiten de broedtijd gevarieerd: insecten, kreeftachtigen, mollusken (vooral mossels en kokkels), wormen, stekelhuidigen (zeesterren, zee-egels), visjes, aas (vis, vogels, zoogdieren), soms vogeleieren. Eet zelfs afval, zoals brood en patat! In de broedtijd vooral tweevleugeligen (m.n. muggen en muggenlarven), maar ook rupsen, kevers, vliesvleugeligen, en spinnen. Oogjager; kiept vaak materiaal om met de snavel en pikt dan naar dierlijk voedsel.

Vogeltrek

Verlaat broedgebied in zijn geheel. Fenno-Scandinavische populaties zijn lange-afstandstrekkers en trekken naar Afrika, zuidelijk tot Zuid-Afrika. Canadese en Groenlandse vogels vooral naar Europa. Trekt in één ruk over Atlantische Oceaan, maar ook langs de kust via belangrijke pleisterplaatsen. In Nederland hele jaar door, met pieken in de trektijd (mei en augustus-september).


Verspreiding en aantal

wintergast in vrij klein aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

In Nederland afgenomen vanaf midden jaren zeventig tot rond 2000; daarna weer herstel van aantallen tot rond 2005, erna weer afname.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen Geen broedvogel
Geschat maximum aantal overwinteraars 6100-9000 (in 2016-2021)
Doortrekkers 6000-9800, sep-nov (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Vooral aan dijken en strekdammen, langs de hele kust.

In Europa

Langs kusten van Fenno-Scandinavië en Rusland en op Groenland.

Meer informatie


Bescherming

Is in Europa afgenomen in aantal, maar geldt niet als bedreigd.

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich al lange tijd in voor adequate bescherming van de belangrijke intergetijdengebieden van Nederland (Waddenzee, Delta) onder meer via programma 'Naar een Rijke Waddenzee', Mosselconvenant, 'Rust voor vogels, Ruimte voor Mensen'. Ook werkt zij intensief samen met andere partijen aan de bescherming van de trekwegen (Flyways).

Wat kun jij doen

Gun steenlopers hun rust als ze foerageren of rusten bij hoogwater; steenlopers zijn vrij tam, maar kom niet té dichtbij.

Meer weten?

Actuele berichten

Drieteenstrandloper / Shutterstock

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

Neem MijnVogelvinder.nl in je hand en herken vogels door het hele land! MijnVogelvinder.nl is een web-app voor de mobiele telefoon. Deze handige vogelwegwijzer voor onderweg vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien.

Meer over MijnVogelvinder

Wet- en regelgeving

De steenloper is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn steenlopers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de steenloper wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

Verschillende natuurgebieden die door steenlopers worden gebruikt als foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Grevelingen, Noordzeekustzone en Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal