Scholekster

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Schel, hoog en vérdragend. Luidruchtig, roept schel "(te-)piet!".

• Groep
• Vluchtroep
• Balts

Broeden

Territoriaal. Opvallende baltsvlucht met langzame vleugelslagen. Nest is niet meer dan een kuiltje in de grond, spaarzaam bekleed met wat schelpjes, steentjes of stro. Broedt ook op grinddaken en op paaltjes. Broedt van half april tot eind juni. Eén broedsel per jaar, 3-4 eieren. Broedduur 24-27 dagen, jongen zijn nestvlieders, vliegvlug na 32-35 dagen. Jongen worden lang gevoerd door ouders.

Leefgebied

Natuurgebieden, boerenland en bebouwing; ontbreekt alleen in bosrijke streken en kleinschalig cultuurlandschap. De verreweg hoogste dichtheden huizen in het westen en noorden van het land, vooral op kwelders maar meer regionaal ook in open polders met een afwisseling van gras- en bouwland. In het binnenland broedende scholeksters zijn doorgaans afwezig in het winterhalfjaar. Dan vooral in Waddengebied en Delta in grote groepen, op wadplaten.

Voedsel

Kustbroedvogels en overwinterende scholeksters vooral schelpdieren (nonnetjes, mossels, kokkels) maar ook wormen (zeepieren), krabben en garnalen. Op graslanden vooral regenwormen; ook emelten, insecten e.d. Zoekt voedsel op tast en op het oog. Gebruikt diverse technieken om schelpdieren open te krijgen; kan verschillen per individu, locatie, leeftijd en geslacht.

Vogeltrek

Scholeksters overwinteren in het Wadden- en Deltagebied, of trekken weg naar Zuidwest-Europa (jonge vogels). Scandinavische vogels nog verder, naar Afrika. Onder de overwinteraars in Nederland vallen veel slachtoffers bij lang aanhoudende strenge vorst. Dan kan ook massale vorsttrek optreden. In februari-maart worden de broedplaatsen in het binnenland weer bezet.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Grote aantallen scholeksters zijn te vinden in het waddengebied en in de Delta. In de broedtijd in bijna heel Nederland te zien. Vooral in boerenland, steeds vaker ook in de stad.

In Europa

Vooral in de kustgebieden van Noordwest-Europa; maar ook in het Middellandse Zeegebied leven scholeksters.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming voert campagne voor 200.000 hectare kruidenrijk grasland. Dat biedt genoeg ruimte voor de weidevogels om te overleven. Dat gebeurt voor de schermen met 'Red de Boerenlandvogels' en achter de schermen via lobby en samenwerkingsverbanden. Daarnaast draagt Vogelbescherming bij aan onderzoek naar wat de beste maatregelen zijn om de grutto te laten overleven en internationale bescherming, zowel langs de trekweg als in de overwinteringsgebieden. 

Vogelbescherming zet zich verder al lange tijd in voor bescherming van de Waddenzee (stopzetten en verduurzaming schelpdiervisserij).

In 2023 hebben Sovon Vogelonderzoek Nederland en Vogelbescherming de scholekster uitgekozen tot 'vogel van het jaar'. Het gaat helaas niet goed met deze vogel. Tijdens 'een jaar van' vragen we daar extra aandacht voor en kan iedereen meehelpen met het onderzoek naar het waarom daarvan. Zie meer daarover op de speciale scholeksterwebsite.

Wat kun jij doen

Broedende scholeksters in boerenland kunnen door vrijwillige weidevogelbeschermers en boeren beschermd worden tegen uitmaaien en vertrapping. Verder profiteren scholeksters van rust, hoge peilen en extensief weidebeheer. De kans op nestsucces is het grootst als er niet wordt gemaaid en er weinig kans is op grondbewerkingen, vertrapping, verstoring en predatie.
Houd buiten de broedtijd rekening met scholeksters op de hoogwatervluchtplaatsen: laat de vogels met rust, houd afstand. Kom je tijdens de broedtijd een luid alarmerende scholekster tegen die op je afkomt, dan zijn er jongen; laat ook dan de vogels met rust en houd de hond aan de lijn.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Vogelbescherming en weidevogels
• Standpunt Vogelbescherming over weidevogels
• Bescherming boerenlandvogels
• Factsheets weidevogels en beheermaatregelen
• Jaar van de Scholekster 2023
• Vogels helpen bij dijkwerkzaamheden

Actuele berichten

• Scholekster wordt steeds meer stadsvogel
• Rekening houden met vogels op dijken
• Slimme en inventieve scholeksters
• Kustvogels met succes aan de dijk gezet

Downloads

• Ecologie van weidevogels (pdf, 3.79 Mb)
• De toekomst van het Europese landbouwbeleid (pdf, 12.89 Mb)
• Factsheet stadsnatuur - Scholekster (pdf, 362 Kb)
• Factsheet weidevogels - Bemesting & bodemkwaliteit (pdf, 6.66 Mb)
• Factsheet weidevogels - Scholekster (pdf, 4.96 Mb)
• Factsheet weidevogels - Weidevogels & beweiding (pdf, 7.05 Mb)
• Scholekster bebouwde kom factsheet (pdf, 1.30 Mb)
• Scholekster boerenland factsheet (pdf, 1.01 Mb)
• Scholekster kust factsheet (pdf, 839 Kb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van scholeksters zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies kunnen de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.

Verschillende natuurgebieden, zoals de Grevelingen, Noordzeekustzone en Oosterschelde, die door scholeksters worden gebruikt als foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied, maar niet hun voornaamste broedgebieden. Een deel van de broedgebieden wordt beschermd op provinciaal niveau via de ruimtelijke ordeningswetgeving en/of via regelingen voor agrarisch natuurbeheer.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving