Rietzanger
Sedge Warbler, Acrocephalus schoenobaenus - Rietzangers (Acrocephalidae)
De rietzanger is een vogel van rietlanden en andere oevervegetaties en bouwt zijn nest meestal in landriet. Zijn ideale leefomgeving bestaat uit een combinatie van jong en overjarig riet en een dichte, deels hoog opschietende kruidlaag. Hij eet insecten die hij laag in de dichte vegetatie verzamelt. De rietzanger is een trekvogel en overwintert ten zuiden van de Sahel. Rietzangers laten zich goed zien tijdens het zingen. De mannetjes klimmen tot in de top van een rietstengel en voeren vaak een korte zangvlucht uit, waarna ze als een parachuutje weer neerdalen.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De rietzanger is een beweeglijke vogel. Hij is niet schuw en daardoor meestal goed te zien. Heeft een geelbruin verenkleed met een opvallende lichte wenkbrauwstreep en donker gestreepte kop en rug. In uiterlijk daardoor goed te onderscheiden van de kleine karekiet. Borst, flanken en stuit zijn niet gestreept. Zingt vanuit de vegetatie en tijdens zijn vlucht laag boven het riet.
Geluid
De rietzanger heeft een wilde zang vol imitaties van andere vogels, maar altijd herkenbaar aan het krassende karakter. Heel anders dan het ritmische staccato van de kleine karekiet. Begin mei zingen rietzangers vrijwel de hele dag onvermoeibaar door. Later in de maand verstomt de zang als de vogels druk zijn met broeden. In juni leeft de zang even op.
13 cm
Vogelbescherming-optiek en andere topmerken
Leefwijze
Broeden
Broedperiode ligt tussen eind april en begin juni. Heeft één, soms twee broedsels per jaar en legt meestal 4 tot 7 eieren die het vrouwtje in 13 tot 15 dagen uitbroedt. Beide ouders voeren de jongen. De rietzanger heeft een nest laag boven de grond in het riet. Het nest hangt niet tussen het riet zoals bij de kleine karekiet. De jongen zitten 10-13 dagen op het nest en zijn drie weken na uitvliegen zelfstandig.
Leefgebied
De rietzanger heeft een vrij gevarieerd leefgebied bij het water zoals laagveenmoerassen met overjarig riet, rietruigtes op opgespoten terreinen, oevervegetaties met veel overjarig riet, veenmosrietlanden en vochtige, ruige duinvalleien.
Voedsel
Eet insecten, spinnen en andere ongewervelden zoals kleine slakken, wormen. Buiten het broedseizoen eet hij soms plantmateriaal (onder meer zaad van zeggen).
Vogeltrek
Trekt vanaf begin augustus tot eind september naar het zuiden en overwintert ten zuiden van de Sahara, waar de gehele populatie van rietzangers verblijft. Vliegt waarschijnlijk over zeer grote afstanden van de ene naar de andere tussenstop. Trekt tussen april en eind mei weer terug naar het broedgebied.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Verspreiding en aantal
talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in vrij klein aantal
Na een dip in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw nam het aantal weer toe in de jaren negentig. Het aantal hangt mede af van de neerslag in Afrika. Flinke regenval in de Sahel betekent veel rietzangers in Nederland.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 33.000-41.000 (in 2018-2020) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | aantal onbekend |
| Doortrekkers | 2000-10.000 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Moerasgebieden zoals Nationaal Park De Biesbosch en Nationaal Park Lauwersmeer. Komt meer in West- dan in Oost-Nederland voor.
In Europa
Rietzangers broeden in grote delen van Europa en Azië. Alle gebieden waar rietmoerassen op laagveen voorkomen, voldoen aan de eisen van de rietzanger.
Meer informatie
Bescherming
De teloorgang van de rietzanger in de jaren zeven en tachtig was ten dele een internationaal probleem. Een combinatie van jarenlange droogte in de Sahel en het gebruik aldaar van - in Europa inmiddels verboden - bestrijdingsmiddelen leidde tot sterfte in het winterhalfjaar. Vooral de link met de regenval in West-Afrika is na recent onderzoek zonneklaar: na jaren met veel regenval dáár broeden er meer rietzangers híer. De toename vanaf midden jaren negentig in Nederland is te zien als een herstel van de eerdere inzinking.
Wat wij doen
Vogelbescherming heeft jarenlang gelobbyd voor een beter natuurbeleid in Nederland op het gebied van moerassen. Dat leidde in 2000 tot het Beschermingsplan Moerasvogels. Vogelbescherming was nauw betrokken bij het opstellen van het rapport en het uitvoeren ervan. De rietzanger profiteert van gezonde moerassen. Ook maakt Vogelbescherming zich sterk voor leefgebiedherstel in het voornaamste overwinteringsgebied van de rietzanger: de Sahel.
Wat kun jij doen
Terreinbeherende organisaties en overheden kunnen zorgen voor voldoende omvang van ongemaaide rietlanden, zodat ook de rietzanger een broedplek heeft. Gemeenten moeten tijdens het broedseizoen rietkragen in parken, woonwijken etc. met rust laten.
Meer weten?
Actuele berichten
Downloads
- Beschermingsplan moerasvogels 2000-2004 (pdf, 1.23 Mb)
Wet- en regelgeving
De rietzanger is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn rietzangers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de rietzanger wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van rietzangers zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.
Verschillende broedgebieden van rietzangers zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Biesbosch, Oostelijke Vechtplassen en het Zuidlaardermeergebied. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal