Nachtzwaluw

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Karakteristiek ratelend geluid dat van ver te horen is. Vrijwel alleen in het donker (of diepe schemer) en in de broedtijd te horen: "Tjurrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr....urrrrrrrrrrrrrr" Slaat ook met vleugels tegen elkaar tijdens de balts. Als de man een vrouwtje ziet, vertraagt de ratel. Roep een nasaal "Krullet".

• Zang
• Roep en balts
• Vleugels klappen en balts

Broeden

Broedt van mei tot augustus. Heeft één of twee broedsels per jaar (tweede broedsel ineengeschoven met eerste), met 1-2 eieren. Broedduur 17-21 dagen (vanaf het moment dat beide eieren gelegd zijn). Maakt geen nest, eieren op kale bodem onder een boom, bosje of struik. Het vrouwtje zit op de eieren. Als het vrouwtje een tweede nest begint, neemt het mannetje het eerste nest over. De jongen zijn met 30-35 dagen zelfstandig en beginnen vanaf dag 15 met vliegoefeningen.

Leefgebied

De nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open dennenbossen, met name op de Veluwe en in Brabant. Er zijn kleinere populaties in Drenthe, Limburg en Overijssel. Ook op enkele plaatsen in de duinen.

Voedsel

Het voedsel bestaat uit grote insecten - vooral nachtvlinders, maar ook libellen, kevers, vliegen etc. - die in de vlucht worden gevangen.

Vogeltrek

Lange-afstandstrekker die in tropisch Afrika overwintert, vooral in oostelijke en zuidelijke delen van het continent. Trekt vanaf voornamelijk eind augustus - begint al in juli - in een breed front in zuidwestelijke richting, wegtrek die aanhoudt tot oktober/november. Vanaf maart trekken ze in omgekeerde richting om in april-mei weer in het broedgebied aan te komen.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Luister naar ratelende nachtzwaluwen tijdens windstille, liefst zwoele avonden van mei-juli, in bekende broedgebieden van de soort (vooral Veluwe, Noord-Brabant).

In Europa

Komt in grote delen van Europa voor, maar niet het boven het zuidelijk deel van Scandinavië; schaars in Groot-Brittannië en Ierland. Ontbreekt in het Alpengebied en grote delen van Spanje.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming maakt zich sterk voor een forse reductie van de stikstof in de lucht, die er nu voor zorgt dat natuurgebieden worden 'bemest'. Dat doen we zowel voor als achter de schermen. Daarnaast overleggen we met terreinbeheerders over de beste aanpak. In 2007 organiseerden we samen met Sovon het Jaar van de Nachtzwaluw om kennis op te doen over deze soort en bij een breder publiek de nachtzwaluw te introduceren.

Wat kun jij doen

Terreinbeheerders kunnen hun beheer afstemmen op deze soort. Dan gaat het om kleinschalig plaggen in plaats van machinale bewerking. Niet té veel grote grazers inzetten, maar wel laten begrazen, omdat er zo meer insecten komen, het voedsel voor de nachtzwaluw. Open plekken in bos zijn goed voor nachtzwaluwen, ze profiteren van het kaalkapsysteem. Intensieve recreatie is uit den boze voor deze soort.
Ben je vogelaar, dan kun je helpen met inventarisaties van de nachtzwaluwen.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• 2007 Jaar van de nachtzwaluw
• Nachtzwaluw-onderzoek van de BTO

Actuele berichten

• Natuurregels handhaven: een kijkje achter de schermen
• Boekentip: De beste vogelgebieden van Nederland
• Ontmoet de ijsvogel langs herstelde Dinkel
• De Vogelman Henk van Paassen

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van nachtzwaluwen zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Verschillende broedgebieden van nachtzwaluwen zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. De belangrijkste daarvan zijn Veluwe en Brabantse wal. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving