Middelste bonte specht
Middle Spotted Woodpecker, Dendropicos medius - Spechten (Picidae)
Een spechtensoort in opmars in Nederland is de middelste bonte specht. Maar het is nog steeds de zeldzaamste in vergelijking tot de grote en kleine bonte specht. Hij is vooral in Oost- en Zuid-Nederland te zien. De middelste bonte specht houdt van oud eikenbos.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Lijkt op de grote bonte specht maar iets kleiner. Wit gezicht met in wit geïsoleerd oog. Rode pet in alle kleden, niet afgezet aan onderzijde met zwart. Zalmroze 'broek', flankstreepjes. Zwart-witte vleugels met grote witte schoudervlek. Wat verwarrend kan werken met nog niet volwassen grote bonte spechten.
Geluid
Roffelt zelden, en twee-drie keer kort achter elkaar. Territoriale roep klagend, als havik of gaai.
22-24 cm, spanwijdte 33-34 cm
Leefwijze
Broeden
Broedt van eind april tot begin juni. Heeft meestal één legsel van 5-6 eieren. Broedduur: 11-14 dagen. Ze hergebruiken vaak hun nestholte, die zich zowel in hardhouten als zachthouten loofbomen kunnen bevinden. Nesten kunnen, ook in Nederland, op goede plekken dicht bij elkaar liggen, binnen 250 meter of minder. De jongen bevinden zich 20-23 dagen op het nest.
Leefgebied
De middelste bonte specht heeft een grote voorkeur voor oud loofbos, met bomen met ruwe bast (vooral oude eiken). Ook houden ze van open plekken in het bos. In tegenstelling tot de meeste spechten zoekt de middelste bonte zijn voedsel vaak op de horizontale en ook wel dunne takken.
Voedsel
Insecten, rupsen, maar ook bessen en noten.
Vogeltrek
De middelste bonte specht trekt niet en overwintert bij zijn broedgebied. Jonge vogels zoeken hun eigen territorium en zwerven uit.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
zeer schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig
Voor de jaren negentig was de soort heel zeldzaam. Maar sinds 1996 nestelt de soort jaarlijks in Nederland. Ze nemen sterk in aantal toe, van enkele tientallen naar vele honderden broedparen. Ze trekken steeds meer westwaarts en zijn zelfs op de Waddeneilanden gezien.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 1900-2400 (in 2020-2022) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1500-2500 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | Broedvogel - jaarrond aanwezig |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
In de bossen van Limburg. Laat zich in het voorjaar horen, daarna zwijgzaam. Vaak op grote takken, terwijl de grote bonte specht op de stam zit.
In Europa
Midden- en Oost-Europa. Kom steeds meer naar het westen.
Meer informatie
Bescherming
Na 2000 steeg het aantal middelste bonte spechten. Eerst vooral in het oosten van Nederland, later ook meer naar het noordwesten. Deze uitbreidingsgolf viel ook in Duitsland en België op en werd bevorderd door ouder wordend bos en een extensiever bosbeheer, waardoor er meer dode bomen te vinden zijn. Vermoedelijk ook een klimaateffect (warmere voorjaren).
Wat kun jij doen
Middelste bonte spechten laten zich soms op vetbollen in de tuin zien. Bosbeheerders kunnen de soort tegemoet komen met beheer gericht op natuurlijker en ouder worden van loofbos.
Meer weten?
Actuele berichten
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De middelste bonte specht is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn middelste bonte spechten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de middelste bonte specht wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van middelste bonte spechten zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies kunnen de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal