Kuifduiker
Horned Grebe, Podiceps auritus - Futen (Podicipedidae)
De kuifduiker komen we vooral als wintergast tegen. Zomerwaarnemingen zijn schaars. De soort komt als broedvogel vooral in Noordoost-Europa voor, evenals op IJsland en in Schotland. De kuifduiker lijkt op de geoorde fuut, en met name in winterkleed zijn de twee lastig te onderscheiden.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Kleiner dan gewone fuut. Prachtkleed kop en achterkant hals glanzend zwart. Goudgele veren vanaf snavelwortel door rode ogen schuin omhoog naar achteren. Hals, borst en flanken kastanjebruin, bovenzijde zwart. Winterkleed bovenste helft kop scherp afgesneden zwart (tot boven oog), onderste helft wit. Achterzijde hals bruinig zwart, voorzijde vuilwit. Bovenzijde en flanken grijsbruin, onderzijde wit.
Geluid
Buiten broedtijd zwijgzaam.
31–38 cm, spanwijdte 59–65 cm
Cursus Vogels in Nederland
Leefwijze
Broeden
Laat broedseizoen, half mei tot in augustus, afhankelijk van dooi in de noordoostelijke streken. Gemiddeld 4-5 eieren. Meestal één broedsel. Broedduur 22-25 dagen. Nest is een vlotje van plantaardig materiaal, verankerd aan watervegetatie, verborgen in zegge of onder overhangende takken van wilg. Op IJsland ook tussen rotsen. Solitaire broeder, soms los kolonieverband. Jongen vanaf dag twee door ouders op rug gedragen en na 40-50 dagen zelfstandig. Nog weer 10 dagen later kunnen ze vliegen.
Leefgebied
Ondiepe, voedselrijke meren en vennen met een rijke oevervegetatie. In Noord-Noorwegen en IJsland daarnaast ook in voedselarme open meren met kale oevers. Waar broedgebied overlapt met dat van roodhalsfuut verdwijnt de kuifduiker in onderlinge competitie. 's Winters voornamelijk op zee (ondiepe baaien) en in brak water, ook wel op grote meren.
Voedsel
Voornamelijk geleedpotigen (met name insecten en larven), kleine vis (bijvoorbeeld stekelbaars) en kuit. Duikt naar voedsel
Vogeltrek
Trekvogel die de broedgebieden verlaat op zoek naar grote meren, binnendelta’s en andere beschutte kustgebieden, onder meer Oostzeegebied. In ons land schaarse wintergast (rond de 150-160 vogels), vooral in de Delta, van oktober tot in april. Tot vele tientallen exemplaren in Oosterschelde, Volkerakmeer en Voordelta. Schaars op meren in het binnenland.
Verspreiding en aantal
wintergast in zeer klein aantal
In Nederland zomerwaarnemingen zeldzaam. Vanaf najaar aanwezig als wintergast. Tot vele tientallen exemplaren in Oosterschelde, Volkerakmeer en Voordelta. Schaars op meren in het binnenland.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 0 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 110-140 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 64-150, nov,mrt (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Winterwaarnemingen in de Zeeuwse Delta.
In Europa
Hoofdzakelijk in de boreale klimaatzone. De soort komt als broedvogel vooral in Noordoost-Europa voor, evenals op IJsland en in Schotland. Europese populatie (exclusief Rusland) geschat op 6.000-9.000 broedparen, waarvan het merendeel in Finland.
Meer informatie
Bescherming
Wat wij doen
Vogelbescherming heeft geen speciale maatregelen voor de kuifduiker, maar zet zich op allerlei manieren in de Zeeuwse en Zuid-Hollandse delta in voor een meer natuurlijke delta.
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De kuifduiker is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kuifduikers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kuifduiker wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Verschillende natuurgebieden die door kuifduikers worden gebruikt als foerageergebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Dit zijn Grevelingen, Krammer-Volkerak, Oosterschelde en Voordelta. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal