Bontbekplevier
Bontbek plevier
Common Ringed Plover, Charadrius hiaticula - Plevieren (Charadriidae)
Rode lijst
De bontbekplevier is een pionier van open, zandige en slikkige plaatsen. Het kop- en borstpatroon en de oranje-zwarte snavel zijn opvallend. Maar als een bontbekplevier broedt op een schelpenstrand is hij bijzonder goed gecamoufleerd. Zeldzame broedvogel van Rode Lijst die broedt op kwetsbare plaatsen op de grond: strand met veel schelpen, zandbanken e.d. Trekt wel algemeen door, vooral in het Waddengebied.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Pleviertje met in prachtkleed opvallende borstband en fel oranje-gele poten. In vlucht opvallende vleugelstrepen. Roep kenmerkend "tjoe-wíe!". Te onderscheiden van de kleine plevier, die bleekroze poten heeft en een opvallend gele oogring en nagenoeg zwarte snavel. De strandplevier is veel bleker, heeft zwarte zijborstvlekken en zwarte poten.
Geluid
Zacht, fluitend "tjoe-wíe" (laag-hoog). Baltsroep in vlucht ritmisch, waarbij man vliegt met langzame vleugelslagen.
18-20 cm, spanwijdte 48-57 cm
Cursus Vogels in Nederland
Leefwijze
Broeden
Territoriaal, maar kan in kleine half-kolonies broeden. Mannetje baltst met vlindervluchten. Nest een kuiltje in de grond, bekleed met wat steentjes, schelpjes of plantenmateriaal. Legtijd van eind maart, maar meestal van half april tot half juli. Eén tot twee, soms zelfs drie broedsels, meestal 2-4 eieren. Broedduur 21-27 dagen. Jongen zijn nestvlieders; vliegvlug na ca. 24 dagen.
Leefgebied
Nestelt vooral in kustgebieden met enige dynamiek en lage of spaarzame vegetatie en veel slik: kwelders/schorren, pas aangelegde eilanden, rustige stranden, ook wel opspuitterreinen en akkers met veel kale grond (Flevoland). Verdwijnt vaak weer als broedvogel als door successie van de vegetatie het broedgebied ongeschikt wordt.
Buiten de broedtijd vooral te vinden op wadplaten, stranden, natte akkers, graslanden met plasjes.
Voedsel
Allerlei ongewervelde dieren die op de grond of in slik leven: garnalen, wormpjes, slakjes (bijvoorbeeld wadslakjes), insecten en hun larven (waaronder kevers, vliegen, muggen), spinnen en andere geleedpotigen. Zoekt zijn voedsel niet op de tast maar op het oog, op kenmerkende plevierenmanier: lopen-stoppen-pikken etc.
Vogeltrek
Complexe trekstrategieën. Vogels van gematigde streken (West-Europa) trekken niet ver en blijven steeds vaker in Europa overwinteren. Arctische en sub-arctische populaties trekken eerder weg en trekken verder, door vooral naar West-Afrika.
Trekt overdag en 's nachts. De arctische ondersoorten trekken door in Nederland vanaf half mei tot in juni. Zuidelijke ondersoort al vanaf half februari.
In het najaar trekken noordelijke populaties al vroeg weg. Deel trekt via Waddenzee, maar ook in een breed front over het continent.
Verspreiding en aantal
schaarse broedvogel | gedeeltelijk wegtrekkend | doortrekker in vrij klein tot groot aantal
Laatste tien jaar als broedvogel afgenomen met minder dan 5% per jaar. Als doortrekker juist toegenomen, met minder dan 5% per jaar.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 390-440 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 640-760 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 12.800-29.500, aug-sep (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Vooral in het Waddengebied en in de Delta te zien, zowel in als buiten de broedtijd. Zoek de vogels op wadplaten en op brede, rustige stranden met stenen en schelpen.
In Europa
Broedvogel van noordelijk Midden-Europa tot in het arctische gebied. IJsland, Scandinavië, Noord-Rusland en het Verenigd Koninkrijk herbergen het leeuwendeel van de Europese populatie bontbekplevieren.
Meer informatie
Bescherming
Heeft vooral te lijden van zeer laag broedsucces door verstoring; op veel geschikte plaatsen vestigen bontbekplevieren zich niet eens. De stranden zijn als traditionele broedplaats vrijwel ongeschikt geworden door die constante verstoring. Veel broedhabitat verdwijnt ook snel door vegetatieontwikkeling als gevolg van gebrek aan dynamiek (bijvoorbeeld in de Delta). Opgespoten terreinen in het binnenland worden vaak vastgelegd met graan waardoor ze ongeschikt worden.
De bontbekplevier staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels (categorie Kwetsbaar). Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download hier het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in voor adequate bescherming van de Waddenzee en de Delta, zoals met het programma Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen en het Beschermingsplan Duin- en Kustvogels.
Wat kun jij doen
- Herstel of aanleg van kaal of schaars begroeid pioniershabitat dat onder invloed staat van dynamiek van wind en water is essentieel. Zonder deze dynamiek is zeer arbeidsintensief beheer nodig (onkruid verwijderen, regelmatig schelpen opbrengen).
- Rust moet ook verzekerd zijn. Op stranden is dat alleen mogelijk met behulp van strandreservaten. In bouwlandgebieden is nestbescherming een effectieve maatregel.
- Heb je als akkerbouwer het vermoeden dat er bontbekplevieren op jouw land broeden? Neem contact op met de agrarische natuurvereniging in je regio.
- Meehelpen als vrijwillige Vogelwacht
Meer weten?
Actuele berichten
- Vogels herkennen: kleine plevier vs. bontbekplevier vs. strandplevier
- Rekening houden met vogels op dijken
- Nu te zien: de kleine plevier
- Vrijwilligers maken ruimte voor strandbroeders
Downloads
- Beschermingsplan duin- en kustvogels, basisrapport deel B (pdf, 6.90 Mb)
- Steun voor de strandbroeders (pdf, 5.35 Mb)
- Vogels+ Uitgave 2014 ed 02 Bontbekplevier (pdf, 121 Kb)
Wadden-fan?
Wet- en regelgeving
De bontbekplevier is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn bontbekplevieren beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de bontbekplevier wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van bontbekplevieren zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies kunnen de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.
Verschillende natuurgebieden die door bontbekplevieren worden gebruikt als broedgebied, foerageergebied of slaapplaats, zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. De belangrijkste daarvan zijn de Waddenzee, Oosterschelde en Westerschelde & Saeftinghe. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal