Gebiedsbescherming

Natura 2000 is een Europees ecologisch netwerk van natuurgebieden waarmee de meest bijzondere en waardevolle natuur van Europa wordt beschermd. In Nederland zijn meer dan 160 Natura 2000-gebieden aangewezen, waarvan de helft als beschermd leefgebied voor vogels. Alle informatie over de Natura 2000-gebieden kun je vinden op www.natura2000.nl.

Elk Natura 2000-gebied wordt aangewezen door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit door middel van een aanwijzingsbesluit. Het aanwijzingsbesluit bepaalt voor welke soorten en habitats het gebied wordt aangewezen, welke instandhoudingsdoelen gerealiseerd moeten worden (behoud, herstel, uitbreiding) en de exacte begrenzing van het gebied.

Voor elk Natura 2000-gebied moet een beheerplan worden opgesteld, waarin maatregelen zijn opgenomen om de instandhoudingsdoelstellingen te bereiken. Beheerplannen worden in de meeste gevallen vastgesteld door de Provincie. Beheerplannen voor de grote wateren (Noordzee, Waddenzee, IJsselmeergebied, Deltawateren) worden vastgesteld door het ministerie van I&W. In het beheerplan kan ook worden bepaald welke activiteiten in het gebied zijn toegestaan en onder welke voorwaarden. Schadelijke effecten op de aanwezige natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen moeten daarbij uitgesloten zijn.

De Omgevingswet bevat een streng toetsingskader voor plannen en projecten die mogelijk significante effecten kunnen hebben op Natura 2000-gebieden, zoals de bouw van een windpark of aanleg van een woonwijk.

De Omgevingswet verbiedt om zonder omgevingsvergunning een Natura 2000-activiteit te verrichten. Die vergunningplicht geldt voor het realiseren van een project dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van een Natura 2000-gebied, maar afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied. Het kan gaan om activiteiten in het gebied, maar ook daarbuiten.

Een bestuursorgaan mag uitsluitend een Omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit verlenen als de zekerheid is verkregen dat significante effecten met zekerheid zijn uitgesloten. Het uitvoeren van voorafgaand onderzoek is vereist om de gevolgen van het plan of project voor het Natura 2000-gebied in detail in kaart te brengen. Er wordt daarbij getoetst aan de instandhoudingsdoelstellingen uit het aanwijzingsbesluit.

Als uit het onderzoek blijkt dat significante negatieve effecten op de Natura 2000 gebieden niet (volledig) met zekerheid zijn uit te sluiten, dan kan er bij wijze van uitzondering toestemming worden verleend voor het plan of project indien is voldaan aan drie voorwaarden:

1. er is geen alternatief;
2. er is een dwingende reden van groot openbaar belang; en
3. er vindt natuurcompensatie plaats.

• Natura 2000-gebieden per provincie, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
• Natura 2000-beheerplannen, BIJ12
• Informatiepunt Leefomgeving, bescherming van gebieden