Beschermingsplan Moerasvogels

Om de knelpunten van moerasvogels op te lossen is veel onderzoek uitgevoerd. Zowel om de exacte problemen te identificeren als om de effectiviteit van maatregelen te onderzoeken. Het ging vooral om:

• Ruimte. Veel moerasgebieden liggen geïsoleerd en de afmeting is vaak te beperkt om als leefgebied te dienen. Dit knelpunt is te verhelpen door het leggen van verbindingen tussen deze gebieden, zodat er een geschakeld gebied ontstaat van voldoende omvang.
• Waterbeheer. In Nederland zijn we druk bezig om ons land droog te houden. Ook de landbouw stelt eisen aan het 'watermanagement'. Door het onderzoeken van natuurlijker vormen van waterbeheer kan schade aan moerasgebieden worden beperkt.
• Waterkwaliteit. Niet alleen het waterpeil, ook het water zelf kan gevaren met zich meebrengen. Zo kan met meststoffen verrijkt water leiden tot troebel water, en de groei van minder gewenste plantensoorten. Ook verzuring en vervuiling hebben invloed. Vooral aandacht voor het gebruik van meststoffen is belangrijk om de waterkwaliteit op peil te houden. In Nederland verbetert de waterkwaliteit de laatste jaren gestaag, maar onze aandacht mag niet verslappen.
• Beheer. De manier waarop een gebied wordt beheerd is ook van grote invloed. Met specifiek en goed beheer, kunnen de moerasvogels met meer succes broeden.
• Gebruik. Ook recreanten, vissers en jagers gebruiken de moerasgebieden. Ze verstoren de schuwe moerasvogels. Door betere zonering van verschillende activiteiten kan de rust in de gebieden terugkeren.
• Buitenland. Veel aandachtssoorten lopen buiten Nederland gevaar. Ze worden daar bejaagd, of ze worden bedreigd doordat in het buitenland belangrijke gebieden verdwijnen, die ze op hun trekroutes gebruiken om te eten of te rusten. Samenwerking met andere landen is daarom belangrijk.

• Met behulp van onderzoek is veel kennis vergaard en beschikbaar gesteld, onder meer over rietbeheer en beschermingsmaatregelen voor specifieke soorten, zoals zwarte stern en purperreiger.
• Het belang van moerassen en moerasvogels zijn gaan leven bij betrokken terrein beherende organisaties, overheden en een breder publiek.
• Door middel van deze kennis én dankzij fondsenwerving en sponsoring is Vogelbescherming in staat geweest een flink aantal uitvoeringsprojecten, voor herstel en verbetering van habitats, te initiëren en te financieren. Goede voorbeelden zijn de Lepelaarsplassen en Zouweboezem.
• Internationale samenwerking met BirdLife Partners langs de trekroute. Zo ondersteunt Vogelbescherming onder meer de natuurbeschermingsorganisatie NATURAMA in Burkina Faso en GREPOM in Marokko, en bijvoorbeeld projecten van Wetlands International.

Er is sinds het Beschermingsplan werd uitgevoerd veel verbeterd in Nederland. Maar er valt nog genoeg werk te doen. Soorten als roerdomp en grote karekiet staan nog steeds onder druk: ze maken onderdeel uit van het Actieplan Bedreigde Vogels van Vogelbescherming. In totaal staan er nog steeds 16 moerassoorten op de Rode Lijst van bedreigde broedvogels.

Het rapport en een selectie van het onderzoek naar moerasvogels:

• Beschermingsplan moerasvogels 2000 - 2004
• Leefgebieden van moerasvogels in agrarisch gebied
• Broedsucces en conditie van algemene moerasvogels in Constant Effort Sites
• Terreinkeus van porseleinhoen, snor en baardman in Nederlandse moerasgebieden
• Voedselgebieden van de purperreiger in Nederland
• Terreinkeus van de roerdomp in Nederlandse moerasgebieden
• Het voorkomen van de snor in relatie tot moeraskarakteristieken en moerasbeheer in Nederland
• Natuurlijk Rietsnijden!
• Moerasvogels op peil
• Vogelnieuws: Onderzoek laat zien hoe je zwarte sterns effectiever beschermt
• Ruimte voor riet en moerasvogels in de Noordelijke Randmeren

Op natuurkennis.nl staan meer rapporten over moerasvogels.

In veel gebieden in Nederland zien we de laatste jaren een achteruitgang van moerasvogels. In andere gebieden nemen moerasvogels juist toe, bijvoorbeeld waar landbouwgebied werd omgezet naar natuur of waar waterberging wordt gecombineerd met natuurontwikkeling. Samen met beheerders, onderzoekers en beleidsmakers namen we factoren die een rol spelen bij bescherming van moerasvogels en beheer van moerassen onder de loep. Om kennis te delen, maar vooral ook om in actie te komen. De themadag werd georganiseerd samen met het Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN). 

• Verslag Themadag Moerasvogels (pdf)