Navigatie overslaan
Grote mantelmeeuw / Elwin van der Kolk

Grote mantelmeeuw

Great Black-backed Gull, Larus marinus - Meeuwen (Laridae)

Rode lijst

De grote mantelmeeuw is een kolossale vogel: het is de grootste meeuw ter wereld. Hij komt het meest voor aan de kust van IJsland, Noorwegen en de Britse Eilanden. In Nederland is deze reuzenmeeuw ook veel waar te nemen en hij broedt hier sinds 1993 ook jaarlijks, in toenemend aantal.

Grote mantelmeeuw / Agami

Herkenning

Grote meeuw met zwarte vleugels en gele snavel. Is in alles groter dan de kleine mantelmeeuw: een grotere kop, zwaardere snavel, dikkere nek en bredere vleugels. Ook als hij vliegt, oogt hij zwaar en stevig. Eveneens te onderscheiden door zijn poten. Die zijn vaalroze en niet geel zoals bij de kleine mantelmeeuw.

Geluid

De roep is een diep, hees en blaffend geluid.


68-79 cm, spanwijdte 152-167 cm

Deze soort lijkt op:

Vogelbescherming Optiek

Ruime sortering, hoge kwaliteit in alle prijsklassen, 40 jaar expertise en persoonlijk advies in de winkel in Zeist. Ons enthousiaste en deskundige winkelteam demonstreert graag de verschillende modellen en mogelijkheden, zodat je zelf kunt vergelijken en op je gemak je keuze kunt maken. Én je steunt het werk van Vogelbescherming.

Bekijk Vogelbescherming Optiek

Leefwijze

Broeden

Eileg half april tot eind mei. Eén broedsel per jaar met meestal 3 eieren. Broedduur 26-28 dagen. De grote mantelmeeuw legt zijn eieren op de grond. De nesten bevinden zich in open gebied tussen hoge grassen. Het is gebouwd uit een hoop plantendelen en is gevoerd met veren en gras. Bij ons meestal solitair broedend tussen andere soorten meeuwen. In het buitenland bestaan er losse kolonies van grote mantelmeeuwen. Daar bevindt hun omvangrijke nest zich vaak hoog op een rotseiland. De jongen kunnen na 45-50 dagen vliegen.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

De grote mantelmeeuw broedt vanaf 1993 jaarlijks in ons land, vrijwel altijd in het Wadden- en Deltagebied, maar ook zijn er gevallen bekend uit het IJsselmeergebied. Altijd in de buurt van grote open wateren dus, in zowel zoute als zoete milieus. Hij nestelt op strekdammen, kwelders en schaars begroeide platen, op rustige plekken met een vrij uitzicht. Nederland bevindt zich aan de zuidrand van het vestigingsgebied. Zijn voedsel vindt de grote mantelmeeuw op zee en aan de kust.

Voedsel

Eet alle soorten dierlijk voedsel, inclusief water- en zeevogels en ook dode vis, aas en visafval.

Vogeltrek

Na de broedtijd trekken de vogels niet ver weg om te overwinteren bij groot open water, vooral zeekusten. In de winter bereikt het aantal aanwezige grote mantelmeeuwen in Nederland zijn maximum met vogels die uit het noorden komen.


Verspreiding en aantal

uiterst schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig | doortrekker en wintergast in vrij groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Het aantal broedparen in Nederland is nog gering, maar neemt toe. Dat past binnen de uitbreiding van het broedgebied, zowel in het Duits-Deense Waddengebied als in West- en Noordwest Frankrijk. Die toename is op het conto te schrijven van afnemende vervolging (de soort werd als predator gezien van andere kustvogels) en toename van broedmogelijkheden op strekdammen. Buiten de broedtijd wordt de vogel de laatste jaren iets minder vaak geteld.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 100-105 (in 2023)
Geschat maximum aantal overwinteraars 25.800-66.700 (in 2016-2021)
Doortrekkers 25.200-100.000, nov,mrt (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Overal langs de kust te zien, in het binnenland op grotere meren en bij rivieren en kanalen.

In Europa

De grote mantelmeeuw broedt aan de Noord-Atlantische rotskusten maar kan zowel in als buiten het broedseizoen ook in Nederland worden aangetroffen.

Meer informatie


Bescherming

Een algemene broedvogel zal de grote mantelmeeuw in Nederland niet worden, omdat hij beperkter is in zijn habitatkeuze dan andere grotere meeuwen in Nederland. De soort staat in Nederland op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels in de categorie Gevoelig omdat het een nieuwe broedvogel is en de populatie klein en daardoor kwetsbaar is, maar geldt wereldwijd niet als bedreigd.

Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich op allerlei manieren in voor de bescherming van belangrijke vogelgebieden in Nederland, zoals het duin- en kustgebied of het Waddengebied, waar ook vaak grote mantelmeeuwen broeden of voedsel zoeken. Dat doen we door kennisoverdracht en door voorbeeldprojecten. Verder maakt Vogelbescherming zich sterk voor een meer duurzame visserij, zoals in het Waddengebied en in het IJsselmeer én voor natuurreservaten op de Noordzee.

Wat kun jij doen

Duurzame visserij en bescherming van de Noordzee zijn belangrijke ingrediënten om het de grote mantelmeeuw in Nederland naar de zin te maken. De soort profiteert verder van bescherming en nieuw ontstane (al dan niet kunstmatige) geschikte leefgebieden (strekdammen, eilanden e.d.)

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads


Wet- en regelgeving

De grote mantelmeeuw is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn grote mantelmeeuwen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de grote mantelmeeuw wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van grote mantelmeeuwen zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. In sommige provincies kunnen de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.

Er is slechts één natuurgebied voor grote mantelmeeuwen als belangrijk foerageergebied aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat om de Bruine Bank. Andere gebieden in de Noordzee komen daar mogelijk ook voor in aanmerking, omdat grote mantelmeeuwen daar in aanzienlijke aantallen geregeld voorkomen. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal